Πώς «άνθησαν» τόσα ακροδεξιά κόμματα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Από τον Όρμπαν στη Λεπέν και τη Μελόνι.
Όταν οι κάλπες των ευρωεκλογών θα αρχίσουν να ανοίγουν το βράδυ της Κυριακής, το πιθανότερο είναι να επιβεβαιώσουν αυτό που δείχνουν σχεδόν όλες οι δημοσκοπήσεις για το αντιπροσωπευτικό όργανο της Ε.Ε., το Ευρωκοινοβούλιο, και δεν είναι άλλο από την κλίση του προς τα δεξιά.
«Η πραγματική ιστορία δεν είναι η συνεχιζόμενη πρόοδος των σκληρών δεξιών κομμάτων», είπε ο Alberto Alemanno, καθηγητής δικαίου της ΕΕ στο HEC Paris και στο Κολέγιο της Ευρώπης . «Είναι ο βαθμός στον οποίο η κεντροδεξιά είναι έτοιμη να κανονικοποιήσει κάποια από αυτά».
Σε όλη την Ευρώπη, εθνικο-συντηρητικά και ακροδεξιά κόμματα βρίσκονται στην κυβέρνηση σε 6 από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ: Κροατία, Τσεχική Δημοκρατία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Ιταλία και Σλοβακία.
Στη Σουηδία, ένα σκληρό δεξιό κόμμα υποστηρίζει έναν άλλο δεξιό συνασπισμό σε αντάλλαγμα πολιτικές παραχωρήσεις για τη μετανάστευση και τον νόμο και την τάξη. Στην Ολλανδία, το ακροδεξιό κόμμα Ελευθερία του Geert Wilders υπέγραψε συμφωνία για το σχηματισμό της επόμενης κυβέρνησης.
Οι εκλογές του φθινοπώρου στην Αυστρία φαίνεται βέβαιο ότι θα βγάλουν έναν συνασπισμό υπό την ηγεσία του ακροδεξιού FPÖ.
Στη Γαλλία, η Εθνική Συσπείρωση (RN) της Μαρίν Λεπέν προηγείται στις δημοσκοπήσεις, ενώ η «Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) είναι δεύτερη πάνω από τα τρία κυβερνώντα κόμματα.
Οι οπισθοδρομήσεις για τα ακροδεξιά και εθνικο-συντηρητικά κόμματα στις εκλογές στην Ισπανία και την Πολωνία πέρυσι δείχνουν ότι η πρόοδος δεν είναι απαραίτητα μονόδρομος. Όμως η τάση που επικρατεί φαίνεται ξεκάθαρη, γράφει ο ανταποκριτής του Guardian στην Ευρώπη, Τζον Χένλεϊ.
Έσπασε ο υγειονομικός κλοιός…
Σε επίπεδο ΕΕ, ένας «μεγάλος παραδοσιακός κυρίαρχος συνασπισμός» κεντροδεξιών, κεντροαριστερών και φιλελεύθερων κομμάτων κατείχε πάντα την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών στο κοινοβούλιο, διατηρώντας –λίγο πολύ– έναν υγειονομικό κλοιό γύρω από τη σκληρή δεξιά.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι αυτή τη φορά, το κέντρο και η κεντροδεξιά θα διατηρήσουν την πλειοψηφία αλλά θα δουν τα ποσοστά τους να πέφτουν.
Τα ακροδεξιά κόμματα απ’ την άλλη θα πρέπει να καταφέρουν να πιάσουν το 1/5 ή και περισσότερο από τους 720 ευρωβουλευτές – για να πει κάποιος ότι θα μπορέσουν να επιβάλουν τη βούλησή τους.
Ωστόσο, οι αναλυτές και οι παρατηρητές συμφωνούν ότι για πρώτη φορά τα εθνικο-συντηρητικά και ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης θα μπορέσουν να ασκήσουν πραγματική επιρροή στην πολιτική ατζέντα της ΕΕ.
«Η δυναμική θα είναι πολύ διαφορετική», είπε ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ. «Μέρη της σκληρής δεξιάς στοχεύουν ξεκάθαρα να μεγιστοποιήσουν την επιρροή τους με τη συνεργασία και όχι με τη μάχη. Και σαφώς, μέρη του mainstream είναι πολύ ανοιχτά σε αυτό».
Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην πολιτική ατζέντα τη Ε.Ε., ιδιαίτερα σε τομείς που οι σκληρές δεξιές θέσεις προκαλούν έλξη: μετανάστευση, δράσεις για το κλίμα, διεύρυνση του μπλοκ, μεταρρυθμίσεις στους θεσμούς, πολιτιστική ταυτότητα, ενδεχομένως το κράτος δικαίου, συνεχίζει ο Guardian στην ανάλυσή του.
Η κατάσταση θα ήταν πιο ανησυχητική αν η σκληρή δεξιά δεν ήταν διασπασμένη σε πολλές «φατρίες», συμφωνώντας σε ορισμένα ζητήματα και σε άλλα διαφωνώντας έντονα, συν την ύπαρξη των πολιτικά αστέγων.
Τα περισσότερα από τα σκληρά δεξιά κόμματα της Ευρώπης θέλουν να μειώσουν την εξουσία της ΕΕ, να μειώσουν τη μετανάστευση και να καθυστερήσουν την πράσινη συμφωνία.
Ορισμένοι, κυρίως στην εθνικο-συντηρητική ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), της οποίας ηγείται η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, είναι σθεναρά υπέρ του Κιέβου. Στην επίσης όμως σκληρά συντηρητική ομάδα Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID) στην οποία ηγείται η Λεπέν, είναι φιλικοί προς τη Μόσχα.
Επίσης, το AfD που πλέον έχει αποβληθεί από την ομάδα ID ως υπερβολικά ακραίο, αλλά και το Fidezs του Βίκτορ Όρμπαν, δεν ανήκουν σε καμία ομάδα του Ευρωκοινοβουλίου.
Διαφαίνεται περισσότερο όσο ποτέ, μια ένταξη του Fidesz στην ομάδα ECR και η δημιουργία μια νέας ομάδας γύρω από το AfD στα δεξιά του ID.
Μια ακροδεξιά «υπερομάδα» που ενώνει όλες ή ακόμα και πολλές από τις φατρίες, όπως πρότεινε στη Μελόνι από τη Λεπέν και χαιρετίστηκε από τον Ορμπάν, δεν φαίνεται να αποτελεί πρώτο στόχο. «Είναι εγγενώς ασυμβίβαστοι και πολύ εθνικιστές για να συνεργάζονται διασυνοριακά», αναφέρει ο Alemanno.
Επιπλέον, όπως είπε ο Δρ Nicolai von Ondarza, επικεφαλής της έρευνας της ΕΕ στο Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων (SWP), «για τη Meloni, μια συγχωνευμένη υπερομάδα απλώς θα επαναφέρει το όνομά της στην τοξικότητα. Είναι πολύ πιο ενδιαφέρον για εκείνη να συνεργάζεται με την κεντροδεξιά».
Ωστόσο, η επίσημη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων ακροδεξιών παρατάξεων μπορεί να μην είναι απαραίτητη προκειμένου ορισμένες από τις βασικές θέσεις τους να βρουν επιρροή στις κορυφαίες θέσεις της Ε.Ε. και στη συνέχεια στις πολιτικές του μπλοκ σε μια σειρά από κρίσιμα χαρτοφυλάκια.
Ο παράγοντας φον ντερ Λάιεν
Το φαβορί για την προεδρία της Κομισιόν, για παράδειγμα, είναι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία χρειάζεται απλή κοινοβουλευτική πλειοψηφία για μια δεύτερη θητεία, αλλά μπορεί κάλλιστα να μην την αποκτήσει επειδή έως και το 15% των ευρωβουλευτών του «μεγάλου συνασπισμού» θεωρείται απίθανο να ψηφίσει υπέρ της.
Ψάχνοντας για ψήφους, η φον ντερ Λάιεν φλερτάρει τη Μελόνι – η οποία, αντίθετα με όλες τις προσδοκίες, έχει αποδειχθεί, τουλάχιστον επιφανειακά, αφοσιωμένη Ευρωπαία.
Η στρατηγική της φον ντερ Λάιεν φαίνεται ξεκάθαρα. Το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμά της (ΕΛΚ), που αναμένεται να τερματίσει και πάλι πρώτο στις βουλευτικές εκλογές, έχει δηλώσει ότι είναι πρόθυμο να συνεργαστεί με οποιοδήποτε κόμμα, εφόσον είναι «υπέρ της ΕΕ, υπέρ της Ουκρανίας και υπέρ της αξίας ότι κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου».
Νομοτελειακά, αυτές οι προϋποθέσεις αποκλείουν το μεγαλύτερο μέρος της ομάδας ID. Όμως, το να παρασυρθεί η Μελόνι, και πιθανώς κάποια άλλα μέλη του ECR, στο «μαντρί» του ΕΛΚ, θα εξυπηρετούσε διάφορους σκοπους: να διασπαστεί η σκληρή δεξιά ακόμα περισσότερο, να της φέρει τις επιπλέον ψήφους που μπορεί να χρειαστεί – και, κριτικά, να ευθυγραμμιστεί με πολλούς στόχους πολιτικής του ΕΛΚ.
Σημείο καμπής;
Από το Ελσίνκι μέχρι τη Χάγη, τα κεντροδεξιά κόμματα –κυρίως μέλη του ΕΛΚ– ήταν περισσότερο από πρόθυμα να συνεργαστούν με λαϊκιστικά σκληρά δεξιά κόμματα σε εθνικό επίπεδο, ανταλλάσσοντας υποστήριξη για σκληρότερες πολιτικές για τη μετανάστευση και τη δικαιοσύνη και πιο χαλαρές για τη δράση για το κλίμα.
Αυτή η διαδικασία, λένε οι αναλυτές, βρίσκεται τώρα σε καλό δρόμο στις Βρυξέλλες. Όχι τυπικά: οι κεντροαριστεροί Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D) , οι φιλελεύθεροι της Renew και οι Πράσινοι είπαν όλοι ότι θα τορπιλίσουν τη φον ντερ Λάιεν εάν κλείσει μια συμφωνία με τη σκληρή δεξιά.
Αλλά η Δρ Stephanie Luke , ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ, είπε ότι δεδομένων των προβλεπόμενων κερδών της σκληρής δεξιάς και «των αυξανόμενων τομέων πολιτικής που επικαλύπτονται μεταξύ του ΕΛΚ και του ECR/ID, φαίνεται πιθανό… ότι οι δεξιές ”συμμαχίες που θα βασίζονται σε συγκεκριμένα ζητήματα” θα είναι όλο και πιο σύνηθες».
Στην πραγματικότητα, μια δεξιά πλειοψηφία – που συνδυάζει μέρη του ΕΛΚ, ECR και ID – έχει ήδη δει το φως της δημοσιότητας, με τις τρεις ομάδες να συνεργάζονται, για παράδειγμα, ενάντια στον σχεδιαζόμενο νόμο της ΕΕ για την αποκατάσταση της φύσης.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο von Ondarza, το ΕΛΚ θα πρέπει να είναι προσεκτικό.
«Αν συμπαρατάσσεται τη σκληρή δεξιά πολύ συχνά, θα μπορούσε να χάσει κάθε υποστήριξη από το κέντρο»«Αλλά την ίδια στιγμή θα βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση να προωθήσει αυτό που μπορεί να θεωρήσει ως «αληθινές σωστές» πολιτικές», αναφέρει.
Απογοητευμένα από χρόνια συμβιβασμού με την κεντροαριστερά, τους φιλελεύθερους και τους Πράσινους, πολλά μέλη του ΕΛΚ θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν την αυξημένη ευκαιρία να επωφεληθούν από τις ψήφους της σκληρής δεξιάς για να καθυστερήσουν, για παράδειγμα, την προγραμματισμένη απαγόρευση της ΕΕ για τα νέα αυτοκίνητα ορυκτών καυσίμων το 2035.
«Αυτή η νέα ισορροπία δυνάμεων της δεξιάς θα ισχύει μόνο στο κοινοβούλιο, και όχι στην Κομισιόν», σπεύδει να υπογραμμίσει ο Alberto Alemano. «Έτσι η σκληρή δεξιά θα μπορεί μόνο να καθυστερήσει ή να επιβραδύνει πρωτοβουλίες, όχι να κάνει νέες προτάσεις πολιτικής, κάτι που είναι δουλειά της Koμισιόν», είπε.
Ωστόσο, πρόσθεσε πως «αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να πει στην Επιτροπή να πεί: ”Κοιτάξτε, δεδομένου αυτού του κοινοβουλίου, δεν έχει νόημα καν να προτείνουμε” Ο αντίκτυπος στην πολιτική της ΕΕ θα ήταν σταδιακός αλλά πραγματικός».
Η παράβλεψη της σκληρής δεξιάς, είπε ο διπλωμάτης της ΕΕ, θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη μετά από αυτές τις εκλογές: «Αισθάνομαι, ίσως, σαν να είναι ένα είδος καμπής».
Πηγή: https://www.ieidiseis.gr/