Δίκες εξ αποστάσεως με ζωντανή μετάδοση καταθέσεων – Σε ποιες υποθέσεις μπορεί ο κατηγορούμενος να δικαστεί με “τηλεδιάσκεψη”

Πράξη τις δίκες εξ αποστάσεως κάνει το Υπουργείο Δικαιοσύνης, τροποποιώντας το θεσμικό πλαίσιο που “κουμπώνει” πάνω στις υλικοτεχνικές υποδομές και δίνει τη δυνατότητα είτε της μαρτυρικής κατάθεσης είτε της απολογίας σε όλα τα στάδια της ποινικής διαδικασίας.

Με αυτό τον τρόπο (την τροποποίηση του 238Α ΚΠΔ και την ΚΥΑ υπουργείων Δικαιοσύνης και Ψηφιακής Διακυβέρνησης) είτε μάρτυρας είτε κατηγορούμενος θα μπορεί να καταθέτει (στη δεύτερη περίπτωση να απολογηθεί και να παρακολουθεί τη δίκη) εξ αποστάσεως σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, είτε σε φυλακή είτε σε προξενικό χώρο είτε σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο κοντά στην κατοικία του παρουσία εξουσιοδοτημένου υπαλλήλου.

Οι δίκες εξ αποστάσεως σχεδιάστηκαν και εξαγγέλθηκαν πιλοτικά στα τέλη του 2022 (υπουργός Κώστας Τσιάρας) και πλέον δρομολογούνται επί του πεδίου προσφέροντας σε ζητήματα ασφάλειας (π.χ. μάρτυρες που έχουν υποστεί εκφοβισμό, ανήλικοι, κακοποιημένες γυναίκες κ.λπ.) αλλά και οικονομικού κόστους.

Κι αυτό γιατί μετά την πλήρη ανάπτυξη του συστήματος τηλεδιασκέψεων αναμένεται να μειωθεί δραστικά ο αριθμός μεταγωγών των κρατουμένων προς τα δικαστήρια και τα ανακριτικά γραφεία, γεγονός που θα οδηγήσει στην αποδέσμευση σημαντικού αριθμού ανδρών και γυναικών της Ελληνικής Αστυνομίας.

Είναι χαρακτηριστικό πως η ηλεκτρονική αυτή διαδικασία θα “απελευθερώσει” -όπως υπολογίζεται- σε πρώτο στάδιο 800 αστυνομικούς μόνο από τις μεταγωγές.

Κατηγορούμενοι

Έτσι με την τροποποίηση επιτρέπεται η δίκη χωρίς την παρουσία του κατηγορουμένου “σε περίπτωση κακουργήματος και ιδίως σε πολυπρόσωπες δίκες ή δίκες που αφορούν στην οργανωμένη εγκληματικότητα ή έχουν σοβαρό κοινωνικό αντίκτυπο, από τον εισαγγελέα με αιτιολογημένη διάταξη που επιδίδεται στον κατηγορούμενο τουλάχιστον τριάντα (30) ημέρες πριν από την ημερομηνία έναρξης της συνεδρίασης”.

Όπως επίσης περιγράφεται, “η εξέταση με τον ανωτέρω τρόπο γίνεται με την παρουσία σωφρονιστικού ή ανακριτικού ή προανακριτικού ή προξενικού υπαλλήλου ή δικαστικού γραμματέα στο πλησιέστερο στον τόπο κατοικίας του προσώπου της παρ. 1 ειδικά διαμορφωμένο χώρο, το οποίο διαθέτει τις κατάλληλες τεχνικές προδιαγραφές για τη διενέργεια της εικονοτηλεδιάσκεψης…. Σε κάθε περίπτωση διασφαλίζεται ότι ο κατηγορούμενος παρακολουθεί τη διαδικασία χωρίς διακοπές και έχει αποτελεσματική και εμπιστευτική επικοινωνία με τον συνήγορό του.»

Οι μάρτυρες

Όσον αφορά τη δράση παροχής υπηρεσιών τηλεδιάσκεψης σε δικαστήρια και σωφρονιστικά καταστήματα, καθιστά εφικτή την απομακρυσμένη κατάθεση / εξέταση μάρτυρα υπόθεσης που εκδικάζεται, ο οποίος κατά τη διεξαγωγή της δίκης βρίσκεται μακριά από τον τόπο διεξαγωγής της. Στην περίπτωση αυτή ο μάρτυρας θα προσέρχεται σε κάποιον από τους πιστοποιημένους χώρους που θα διαμορφωθούν και θα καταθέτει εξ αποστάσεως, «ζωντανά», με εικόνα και ήχο.

Παράλληλα, δίδεται η δυνατότητα απομακρυσμένης διασυνοριακής κατάθεσης – εξέτασης για όποιον βρίσκεται στο εξωτερικό, μάρτυρα ή κατηγορούμενο που είναι κρατούμενος σε κάποιο σωφρονιστικό κατάστημα. Επιπλέον, με τις υπηρεσίες τηλεδιάσκεψης καθίσταται εφικτή η διεξαγωγή της προκαταρκτικής εξέτασης, της προανάκρισης και της ανάκρισης, όπως και η ικανοποίηση με απομακρυσμένη σύνδεση αιτημάτων δικαστικής συνδρομής.

Ι. Μπούγας : “Νέα εποχή”

Όπως αναφέρει ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Ι. Μπούγας, “με το άρθρο 238Α του ΚΠΔ και την ΚΥΑ που θα εκδοθεί εντός των επόμενων ημερών, δημιουργείται και το θεσμικό υπόβαθρο υποδοχής των νέων τεχνολογιών στην ποινική Δικαιοσύνη, καθώς υπάρχει ήδη η τεχνική υποδομή που επιτρέπει την εξ αποστάσεως διεξαγωγή της ποινικής προδικασίας και κύριας διαδικασίας.

Η νέα εποχή δημιουργεί νέα δεδομένα: ταχύτητα, απλούστευση, ασφάλεια της διαδικασίας, ταυτόχρονα επιβάλλει εγρήγορση όλων με σκοπό τη διασφάλιση των δικαιωμάτων του κατηγορουμένου και των λοιπών παραγόντων της δίκης και την παροχή εγγυήσεων απρόσκοπτης άσκησης του καθήκοντος του Δικαστή να αντλήσει τα αποδεικτικά στοιχεία και εκείνα τα οποία αφορούν στην προσωπικότητα του κατηγορουμένου, των μαρτύρων κ.λπ. που κρίνει αναγκαία για τη στοιχειοθέτηση της ετυμηγορίας του”.

Η διάταξη

Η αλλαγή του άρθρου 238Α ΚΠΔ ψηφίστηκε στο νομοσχέδιο για το ΑΣΕΠ και δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Τεύχος A’ 169/25.10.2024. Έτσι η πλήρης διατύπωσή του έχει ως εξής :

«Άρθρο 238Α

Εξέταση με τεχνολογικά μέσα

1. Οποιαδήποτε κατάθεση κάθε προσώπου, όπως μάρτυρα, πραγματογνώμονα, τεχνικού συμβούλου, διερμηνέα, παρισταμένου προς υποστήριξη της κατηγορίας, ανωμοτί εξηγήσεις υπόπτου ή απολογία κατηγορουμένου, ή αυτοπρόσωπη εμφάνιση ενώπιον δικαστηρίου ή δικαστικού συμβουλίου, μπορεί να διεξαχθεί με τη

χρήση τεχνολογικών μέσων, χωρίς τη φυσική παρουσία του προσώπου αυτού στο πλαίσιο διεξαγωγής δίκης, ή ανάκρισης, ή προανάκρισης, ή προκαταρκτικής εξέτασης, ή εμφάνισης ενώπιον του δικαστικού συμβουλίου, ή διαδικασίας δικαστικής συνδρομής, όταν υπάρχει σοβαρό κώλυμα εμφάνισης ή κίνδυνος από την αναβολή ή για την ασφαλή διεξαγωγή της διαδικασίας.

2. Η εξέταση των προσώπων της παρ. 1 διενεργείται με τον ανωτέρω τρόπο είτε αυτεπαγγέλτως είτε κατόπιν αιτήματος του υπό εξέταση προσώπου. Αν καλείται αυτεπαγγέλτως, η κλήση για την εμφάνιση ή την εξέταση κοινοποιείται στο ενδιαφερόμενο πρόσωπο τουλάχιστον είκοσι (20) ημέρες πριν από την ημερομηνία εμφάνισης ή διεξαγωγής της εξέτασης ή της συνεδρίασης. Αν η απομακρυσμένη εξέταση ζητείται από το εξεταζόμενο πρόσωπο, το αίτημα υποβάλλεται έως και είκοσι (20) ημέρες πριν από την ημερομηνία εμφάνισης ή διεξαγωγής

της εξέτασης ή της συνεδρίασης. Η απόφαση για την αποδοχή ή την απόρριψη αιτήματος κοινοποιείται στον αιτούντα μέσω μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τουλάχιστον δέκα (10) ημέρες πριν από την ημερομηνία εμφάνισης ή τη διεξαγωγή της εξέτασης ή της συνεδρίασης.

3. Η εμφάνιση και η λήψη της απολογίας από τον κατηγορούμενο διενεργούνται με τον ανωτέρω τρόπο, μόνον εφόσον το αιτηθεί ή δεν αντιλέξει εντός προθεσμίας πέντε (5) ημερών από τη λήψη της κλήσης, ο κατηγορούμενος ή ο συνήγορος που τον εκπροσωπεί. Αποκλεισμός της φυσικής παρουσίας του κατηγορούμενου στο ακροατήριο μπορεί να αποφασιστεί μόνο σε περίπτωση κακουργήματος και ιδίως σε πολυπρόσωπες δίκες ή δίκες που αφορούν στην οργανωμένη εγκληματικότητα ή έχουν σοβαρό κοινωνικό αντίκτυπο, από τον εισαγγελέα με αιτιολογημένη διάταξη που επιδίδεται στον κατηγορούμενο τουλάχιστον τριάντα (30) ημέρες πριν από την ημερομηνία έναρξης της συνεδρίασης. Κατά της διάταξης του δευτέρου εδαφίου ο κατηγορούμενος έχει δικαίωμα προσφυγής εντός προθεσμίας πέντε (5) ημερών από την επίδοση ενώπιον του αρμοδίου δικαστικού συμβουλίου, το οποίο αποφαίνεται αμετάκλητα. Σε κάθε περίπτωση, η ανωτέρω απόφαση μπορεί να ανακληθεί, κατά την πρόοδο της συζήτησης της υπόθεσης, από το δικαστήριο αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν αιτήσεως του εισαγγελέα, του κατηγορούμενου ή του συνηγόρου του και να αποφασιστεί η συνέχιση της δίκης με φυσική παρουσία του κατηγορούμενου.

4. Η εξέταση με τον ανωτέρω τρόπο γίνεται με την παρουσία σωφρονιστικού ή ανακριτικού ή προανακριτικού ή προξενικού υπαλλήλου ή δικαστικού γραμματέα στο πλησιέστερο στον τόπο κατοικίας του προσώπου της παρ. 1 ειδικά διαμορφωμένο χώρο, το οποίο διαθέτει τις κατάλληλες τεχνικές προδιαγραφές για τη διενέργεια της εικονοτηλεδιάσκεψης, όπως ρυθμίζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης, Εξωτερικών, Προστασίας του Πολίτη και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, η οποία καθορίζει όλες τις λεπτομέρειες εφαρμογής της στην ποινική διαδικασία. Σε κάθε περίπτωση διασφαλίζεται ότι ο κατηγορούμενος παρακολουθεί τη διαδικασία χωρίς διακοπές και έχει αποτελεσματική και εμπιστευτική επικοινωνία με τον συνήγορό του.»

Πηγή: https://www.dikastiko.gr/