Η προσφορά χρήματος στις ΗΠΑ υποχώρησε και πάλι τον Οκτώβριο, παραμένοντας βαθιά σε αρνητικό έδαφος αφότου απέκτησε αρνητικό πρόσημο τον Νοέμβριο του 2022 – για πρώτη φορά σε είκοσι οκτώ χρόνια.
Η πτώση του Οκτωβρίου αποτελεί συνέχεια της πτωτικής τάσης από τα πρωτοφανή υψηλά που σημειώθηκαν κατά το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων δύο ετών.
Από τον Απρίλιο του 2021 η προσφορά χρήματος άρχισε να επιβραδύνεται, ενώ από τον Νοέμβριο συρρικνώνεται χρόνο με τον χρόνο. Η τελευταία φορά που η προσφορά χρήματος διολίσθησε σε αρνητικό έδαφος ήταν τον Νοέμβριο του 1994. Εκείνη την εποχή καταγραφόταν αρνητική ανάπτυξη επί 15 μήνες και, τελικά, έγινε θετική και πάλι τον Ιανουάριο του 1996.
Πίσω στο παρόν, η αύξηση της προσφοράς χρήματος είναι πλέον αρνητική επί δώδεκα συνεχόμενους μήνες. Τον Οκτώβριο του 2023 η ύφεση συνεχίστηκε καθώς η αύξηση της προσφοράς χρήματος σε ετήσια βάση ήταν -9,33%.
Αυτό το ποσοστό είναι ελαφρώς υψηλότερο από αυτό το οποίο παρατηρήθηκε κατά τη μείωση των επιτοκίων του Σεπτεμβρίου, η οποία ήταν -10,49% και ήταν πολύ κάτω από το 2,14% του Οκτωβρίου 2022. Με την αρνητική ανάπτυξη να είναι τώρα κοντά ή κάτω από το -10% για όγδοο συνεχόμενο μήνα, η συρρίκνωση της προσφοράς χρήματος είναι η μεγαλύτερη που έχουμε δει από τη Μεγάλη Ύφεση.
Πριν από αυτό το έτος, ποτέ η προσφορά χρήματος δεν μειώθηκε περισσότερο από 6% (σε ετήσια βάση) σε κανένα μήνα.
Ο δείκτης προσφοράς χρήματος που χρησιμοποιείται εδώ (TMS) είναι ο δείκτης που αναπτύχθηκε από τους Murray Rothbard και Joseph Salerno και έχει σχεδιαστεί για να παρέχει καλύτερη μέτρηση των διακυμάνσεων της προσφοράς χρήματος από το M2.
Τους τελευταίους μήνες, οι ρυθμοί αύξησης του Μ2 ακολούθησαν παρόμοια πορεία με τους ρυθμούς του TMS – αν και το TMS μειώθηκε ταχύτερα από το M2.
Τον Οκτώβριο του 2023, ο ρυθμός αύξησης του Μ2 ήταν -3,35%. Ο ρυθμός ανάπτυξης του Οκτωβρίου 2023 ήταν επίσης αρκετά χαμηλός από τον ρυθμό ανάπτυξης του Οκτωβρίου 2022, που ήταν 1,42%.
Ύφεση
Η αύξηση της προσφοράς χρήματος συχνά χρησιμεύει ως δείκτης οικονομικής δραστηριότητας αλλά και δείκτης επερχόμενων υφέσεων. Σε περιόδους οικονομικής άνθησης, η προσφορά χρήματος τείνει να αυξάνεται γρήγορα καθώς οι εμπορικές τράπεζες χορηγούν περισσότερα δάνεια.
Των υφέσεων, από την άλλη πλευρά, τείνει να προηγείται η επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης της προσφοράς χρήματος.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η προσφορά χρήματος δεν χρειάζεται να συρρικνωθεί πραγματικά για να σηματοδοτήσει μια ύφεση και τον κύκλο άνθησης-καύσης. Όπως έδειξε ο Ludwig von Mises, οι υφέσεις συχνά προηγούνται μιας απλής επιβράδυνσης της προσφοράς χρήματος.
Αλλά η πτώση σε αρνητικό έδαφος που είδαμε τους τελευταίους μήνες βοηθάει στο να καταδειχθεί πόσο μακριά και πόσο γρήγορα έχει υποχωρήσει η αύξηση της προσφοράς χρήματος – αυτό είναι γενικά ένα red flag για την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση.
Το γεγονός ότι η αύξηση της προσφοράς χρήματος συρρικνώνεται είναι αξιοσημείωτο, γιατί στη σύγχρονη εποχή σχεδόν ποτέ δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Πράγματι, έχει πλέον μειωθεί κατά 2,8 τρισεκατομμύρια δολάρια (ή 13,1%) από την κορύφωση τον Απρίλιο του 2022.
Αναλογικά, η πτώση της προσφοράς χρήματος από το 2022 είναι η μεγαλύτερη πτώση που έχουμε δει από τη Μεγάλη Ύφεση.
(Ο Rothbard εκτιμά ότι πριν από τη Μεγάλη Ύφεση η προσφορά χρήματος μειώθηκε κατά 12%: από το ανώτατο όριο των 73 δισεκατομμυρίων δολαρίων στα μέσα του 1929, σε 64 δισεκατομμύρια δολάρια στα τέλη του 1932.)
Παρά την πρόσφατη αυτή πτώση της συνολικής προσφοράς, η τάση της προσφοράς χρήματος παραμένει πολύ πάνω από αυτή που υπήρχε κατά την εικοσαετία από το 1989 έως το 2009. Για να επιστρέψετε σε αυτή την τάση, η προσφορά χρήματος θα πρέπει να μειωθεί τουλάχιστον άλλα 3 τρισεκατομμύρια δολάρια -15%- σε ένα σύνολο κάτω από τα 15 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Επιπλέον, από τον Οκτώβριο, η συνολική προσφορά χρήματος ήταν αυξημένη κατά 32% (ή 4,6 τρισεκατομμύρια δολάρια) από τον Ιανουάριο του 2020.
Από το 2009, η προσφορά χρήματος βάσει TMS έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 186%. (Το Μ2 αυξήθηκε κατά 141% σε εκείνη την περίοδο.)
Από την τρέχουσα προσφορά χρήματος των 18,9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, τα 4,6 τρισεκατομμύρια δολάρια—ή το 24%— έχουν δημιουργηθεί από τον Ιανουάριο του 2020.
Από το 2009 έχουν δημιουργηθεί 12,2 τρισεκατομμύρια δολάρια. Με άλλα λόγια, σχεδόν τα δύο τρίτα της συνολικής προσφοράς χρήματος έχουν δημιουργηθεί μόλις τα τελευταία δεκατρία χρόνια.
Ως εκ τούτου, μια πτώση 10% δεν προκαλεί παρά ένα μικρό βαθούλωμα στο τεράστιο οικοδόμημα των νεοδημιουργηθέντων χρημάτων. Η οικονομία των ΗΠΑ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει ένα πολύ μεγάλο νομισματικό πλεόνασμα, και αυτός είναι εν μέρει ο λόγος που μετά από δεκαοκτώ μήνες επιβράδυνσης της προσφοράς χρήματος, μόλις τώρα αρχίζουμε να βλέπουμε επιβράδυνση στην αγορά εργασίας των ΗΠΑ.
Η πληθωριστική έκρηξη δεν έχει ακόμη τελειώσει. Ωστόσο, η νομισματική επιβράδυνση έφτανε για να αποδυναμώσει σημαντικά την οικονομία.
Ο μεταποιητικός δείκτης της Philadelphia Fed βρίσκεται σε έδαφος ύφεσης. Ο δείκτης Leading Indicators συνεχίζει να φαίνεται άσχημος. Η καμπύλη αποδόσεων δείχνει την ύφεση.
Οι θέσεις εργασίας μειώθηκαν, από έτος σε έτος, γεγονός που συχνά δείχνει ότι πλησιάζει η ύφεση. Τα ποσοστά χρεοκοπιών αυξάνονται.
Προσφορά χρήματος και αυξανόμενα επιτόκια
Η πληθωριστική έκρηξη αρχίζει να καταρρέει όταν πραγματοποιούνται νέες ενέσεις χρήματος – κάτι το οποίο βλέπουμε τώρα.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τα σημερινά σημάδια αδυναμίας κάνουν την εμφάνισή τους έρχονται αφότου η Federal Reserve τράβηξε το πόδι της ελαφρώς από τον επιταχυντή δημιουργίας χρήματος μετά από περισσότερο από μια δεκαετία ποσοτικής χαλάρωσης και εύκολου χρήματος.
Από τις αρχές Δεκεμβρίου, η Fed επέτρεψε το επιτόκιο των ομοσπονδιακών κεφαλαίων να αυξηθεί στο 5,50%, το υψηλότερο από το 2001.
Αυτό σημαίνει ότι τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια έχουν επίσης αυξηθεί. Τον Οκτώβριο, για παράδειγμα, η απόδοση των κρατικών τρίμηνων γραμματίων έφτασε το 5,6%, στο υψηλότερο επίπεδο από τον Δεκέμβριο του 2000.
Χωρίς πρόσβαση σε εύκολο χρήμα, οι τράπεζες είναι λιγότερο ενθουσιώδεις σε ό,τι αφορά τη χορήγηση δανείων.
Έτσι πολλές περιθωριακές εταιρείες δεν θα είναι πλέον σε θέση να αντιμετωπίσουν τα οικονομικά προβλήματα αναχρηματοδοτώντας ή λαμβάνοντας νέα δάνεια. Οι πτωχεύσεις αυξήθηκαν σημαντικά το 2023 και συνεχίζουν να αυξάνονται κατά το τελευταίο τρίμηνο του έτους.
Υπήρξαν 37.860 συνολικές αιτήσεις πτώχευσης τον Νοέμβριο, αύξηση 21% από το σύνολο του Νοεμβρίου 2022, που ήταν 31.187.
Οι μεμονωμένες αιτήσεις πτώχευσης κατέγραψαν επίσης αύξηση 21% από έτος σε έτος, καθώς οι 35.608 τον Νοέμβριο αντιπροσώπευαν αύξηση σε σχέση με τις 29.323 καταθέσεις τον Νοέμβριο του 2022.
Υπήρχαν 20.250 μεμονωμένες αιτήσεις για το Κεφάλαιο 7 τον Νοέμβριο, αύξηση 23% σε σύγκριση με τις 16.421 καταθέσεις που καταγράφηκαν τον Νοέμβριο του 2022, ενώ υπήρξαν 15.280 μεμονωμένες καταθέσεις του Κεφαλαίου 13 τον Νοέμβριο, αύξηση 19% σε σύγκριση με τις 12.862 καταθέσεις τον περασμένο Νοέμβριο.
Ο δανεισμός για ιδιωτική κατανάλωση γίνεται επίσης ακριβότερος.
Τον Οκτώβριο, το μέσο επιτόκιο 30ετών στεγαστικών αυξήθηκε στο 7,62%, το υψηλότερο σημείο που έχει επιτευχθεί από τον Νοέμβριο του 2000.
Πληθωρισμός
Όλοι αυτοί οι παράγοντες δείχνουν προς μια φούσκα που βρίσκεται στη διαδικασία να σκάσει. Η κατάσταση είναι μη βιώσιμη, ωστόσο η Fed δεν μπορεί να αλλάξει πορεία χωρίς να αναζωπυρώσει μια νέα άνοδο του πληθωρισμού. Αν και ορισμένοι οικονομολόγοι επιμένουν ότι ο πληθωρισμός έχει σχεδόν εξαφανιστεί, το συναίσθημα που επικρατεί είναι ξεκάθαρο: οι περισσότεροι εργαζόμενοι πιστεύουν ότι οι μισθοί τους δεν συμβαδίζουν με τις τιμές.
Οποιαδήποτε αύξηση των τιμών θα ήταν ιδιαίτερα προβληματική,δεδομένου του αυξανόμενου κόστους ζωής. Οι απλοί Αμερικανοί αντιμετωπίζουν παρόμοιο πρόβλημα με τις τιμές των κατοικιών. Σύμφωνα με την Atlanta Fed, ο δείκτης προσιτής τιμής στέγασης είναι στη χειρότερη κατάσταση από το 2006.
Εάν όμως η Fed αντιστρέψει την πορεία της τώρα και αγκαλιάσει μια νέα πλημμύρα νέων χρημάτων, οι τιμές θα σημειώσουν έκρηξη.
Δεν χρειαζόταν να είναι έτσι, αλλά οι απλοί άνθρωποι πληρώνουν το τίμημα για μια δεκαετία εύκολου χρήματος που επευφημούσε η Wall Street και η Ουάσιγκτον.
Ο μόνος τρόπος για να τεθεί η οικονομία σε μια πιο σταθερή μακροπρόθεσμη πορεία είναι να σταματήσει η Fed να δίνει χρήματα στην οικονομία.
Αυτό σημαίνει πτώση της προσφοράς χρήματος και σκάσιμο οικονομικών φουσκών.
Αλλά θέτει επίσης τις βάσεις για μια πραγματική οικονομία -δηλαδή, μια οικονομία που δεν βασίζεται σε ατελείωτες φούσκες – που χτίζεται με αποταμίευση και επενδύσεις, αντί για δαπάνες που καθίστανται δυνατές χάρη στα τεχνητά χαμηλά επιτόκια και το εύκολο χρήμα