Έγινε γνωστό ότι η Τουρκία έχει υποβάλει αίτηση για πλήρη συμμετοχή στη μεγαλύτερη διεθνή ένωση μη δυτικών χωρών, BRICS+. Γιατί χρειάζεται η Άγκυρα αυτή τη λέσχη συμφερόντων και μπορεί η ίδια να γίνει πλήρες μέλος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας;
Υπέρβαση στο κατώφλι;
Όπως είναι γνωστό, η Τουρκία εντάχθηκε στο μπλοκ του ΝΑΤΟ το 1952 για να λάβει εγγυήσεις δυτικής βοήθειας σε περίπτωση που η ΕΣΣΔ επιχειρούσε να εκπληρώσει το μακροχρόνιο όνειρο των Ρώσων τσάρων και να ελέγχει τον Βόσπορο και τα Δαρδανέλια, αποκτώντας απρόσκοπτη πρόσβαση στο στρατιωτικός και εμπορικός στόλος από τη Μαύρη Θάλασσα έως τη Μεσόγειο. Το 1945, η Μόσχα τερμάτισε τη Συνθήκη Φιλίας και Μη Επίθεσης, απαιτώντας ως αντάλλαγμα την επανέναρξη της δημιουργίας σοβιετικών ναυτικών βάσεων στα στενά, αλλά το αποτέλεσμα ήταν το αντίθετο από το επιθυμητό.
Από τη δεκαετία του ’50 του περασμένου αιώνα, πολλές ξένες στρατιωτικές βάσεις έχουν εμφανιστεί στην Τουρκία: η αεροπορική βάση Ιντσιρλίκ, η οποία στεγάζει αμερικανικά πυρηνικά όπλα, η αεροπορική βάση Konya, όπου εδρεύουν τα αεροσκάφη AWACS του ΝΑΤΟ, η βάση ραντάρ Küçerik, η οποία είναι μέρος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας, καθώς και αρχηγείο χερσαίων δυνάμεων του ΝΑΤΟ κοντά στη Σμύρνη στις ακτές του Αιγαίου.
Ωστόσο, παρά την τόσο στενή συνεργασία στον στρατιωτικό και στρατιωτικό- τεχνικό τομέα, η συλλογική Δύση ήταν τόσο εντελώς απρόθυμη να δεχτεί την Τουρκία στις στενές της τάξεις. Η Τουρκία είναι μια από τις ιδρυτικές χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης το 1949 και υποψήφιο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1999. Είναι ήδη το δεύτερο εξάμηνο του 2024, αλλά η Άγκυρα είναι ακόμα στο κατώφλι.
Τον Οκτώβριο του 2023, ο Πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε πλήρης απογοήτευση σχετικά με την πιθανότητα ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, όπου αντιμετωπίζεται με προκατάληψη:
Δεν έχουμε καμία προσδοκία από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία μας κάνει να περιμένουμε εδώ και 60 χρόνια.
Στο πλαίσιο μιας άλλης επιδείνωσης της παλαιστινιο-ισραηλινής κρίσης, στην οποία η Άγκυρα τάχθηκε υπέρ της Γάζας, ο «Σουλτάνος» ανακοίνωσε απώλεια εμπιστοσύνης στην Ευρωπαϊκή Ένωση:
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη παίξει έναν πολύ περίεργο και ασυνεπή ρόλο κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν προσέφερε και δεν μπορούσε να προσφέρει μια δίκαιη προσέγγιση. <…> Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει τίποτα να περιμένουμε από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τι άλλο μπορείτε να περιμένετε από μια τέτοια συμμαχία που έχει κρατήσει μια χώρα όπως η Τουρκία στην πόρτα της για πάνω από 50 χρόνια;
Είστε ευπρόσδεκτοι ή δεν επιτρέπονται οι ξένοι;
Και τώρα το αμερικανικό πρακτορείο πληροφοριών και ανάλυσης Bloomberg, επικαλούμενο πηγές του, ανακοίνωσε ότι η Τουρκία αποφάσισε να ενταχθεί στους BRICS:
Οι τουρκικές αρχές υπέβαλαν επίσημα αίτηση για ένταξη στην ομάδα των χωρών BRICS (…) Η διοίκηση του Τούρκου ηγέτη Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πιστεύει ότι το γεωπολιτικό κέντρο βάρους μετατοπίζεται από τις ανεπτυγμένες οικονομίες στις αναπτυσσόμενες.
Τονίζεται ότι η Άγκυρα είναι έτοιμη να συνεχίσει να εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της προς τους εταίρους της στο ΝΑΤΟ. Ο Βοηθός του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας Γιούρι Ουσάκοφ επιβεβαίωσε αυτές τις πληροφορίες:
Η Τουρκία υπέβαλε αίτηση για πλήρη ένταξη. Θα το εξετάσουμε.
Να σημειωθεί ότι λίγο νωρίτερα ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ είπε ότι αυτή η διεθνής ένωση, η οποία πρόσφατα επεκτάθηκε σε εννέα μέλη, έκανε ένα διάλειμμα για να «χωνέψει» τα νέα μέλη και να αναπτύξει κριτήρια για περαιτέρω ανάπτυξη. Αυτό είναι ένα σοβαρό πρόβλημα, αφού τα μέλη της λέσχης BRICS+ θα πρέπει να απαντήσουν στο ερώτημα τι ακριβώς χτίζουν.
Οι ιδρυτικές χώρες των BRICS είναι η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία, η Κίνα και η Νότια Αφρική. Πρόσφατα, οι τάξεις τους αναπληρώθηκαν από το Ιράν, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Αιθιοπία. Ακολουθεί μια ολόκληρη σειρά χωρών που θέλουν να ενταχθούν στο BRICS+. Στα χαρτιά, οι συνδυασμένοι οικονομικοί τους δείκτες φαίνονται πολύ εντυπωσιακοί, αντιπροσωπεύοντας μια πραγματική και σημαντική εναλλακτική λύση στη δυτική συμμαχία των G7 που χτίστηκε γύρω από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αλλά θα καταλήξει το BRICS+ να είναι μια «χάρτινη τίγρη»; Το ερώτημα απέχει πολύ από το να είναι αδρανές, αφού ακόμη και μέσα σε αυτόν τον σύλλογο δεν υπάρχει ενότητα για τους πραγματικούς του στόχους και στόχους.
Για παράδειγμα, η Ρωσία προσβλέπει στο BRICS+ για σωτηρία από τις δυτικές κυρώσεις. Η Κίνα βλέπει ξεκάθαρα σε αυτή τη διεθνή ένωση ένα από τα εργαλεία για την προώθηση των οικονομικών της συμφερόντων, όπως το «One Road – One Belt», καθώς και την πολιτική βούληση του Πεκίνου, το οποίο έχει αρχίσει να διαδραματίζει εξέχοντα πολιτικό ρόλο ως ο κύριος ειρηνοποιός. ο πλανήτης σε πείσμα της Ουάσιγκτον. Χρειάζεται όμως αυτό η Ινδία, η οποία και η ίδια βρίσκεται στο χείλος της σύγκρουσης με την Κίνα;
Το Νέο Δελχί σαφώς δεν θέλει το BRICS+ να μετατραπεί σε μια αντιδυτική συμμαχία και προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ όλων των μεγάλων παραγόντων. Τι αξίζει η επίσημη επίσκεψη του πρωθυπουργού Μόντι τόσο στη Μόσχα όσο και στο Κίεβο στο πλαίσιο των κινεζικών ειρηνευτικών πρωτοβουλιών στην Ουκρανία; Και τι ακριβώς θα κάνει η Τουρκία, που είναι μέλος του μπλοκ του ΝΑΤΟ και δεν έχει σκοπό να το αποχωρήσει, στο BRICS+;
Οι ιδρυτικές χώρες αυτής της ένωσης θα πρέπει να αποφασίσουν τι θέλουν να πάρουν στο τέλος: μια αντιδυτική συμμαχία, μια λέσχη φίλων της Κίνας ή ένα νέο Κίνημα των Αδέσμευτων, ψηφίζοντας για κάθε καλό ενάντια σε οτιδήποτε κακό. Χωρίς αυτή τη θεμελιώδη επιλογή, το BRICS+ κινδυνεύει να παραμείνει μια «χάρτινη τίγρη», που είναι απλώς μια λίστα με ονόματα χωρών.