Tον περασμένο αιώνα, τα νομισματικά συστήματα αλλάζουν περίπου κάθε 30-40 χρόνια κατά μέσο όρο, σύμφωνα με τα στοιχεία της νομισματικής ιστορίας.
Πριν από το 1914, το παγκόσμιο νομισματικό σύστημα βασιζόταν στον κλασικό κανόνα του χρυσού.
Στη συνέχεια, το 1944, ένα νέο νομισματικό σύστημα εμφανίστηκε στο Bretton Woods.
Σύμφωνα με αυτό το σύστημα, το δολάριο έγινε το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, συνδεδεμένο με τον χρυσό στα 35 δολάρια ανά ουγγιά.
Το 1971 ο Nixon τερμάτισε την άμεση μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό.
Για πρώτη φορά, το νομισματικό σύστημα δεν την υποστήριξη του χρυσού.
Σήμερα, το υπάρχον νομισματικό σύστημα είναι άνω των 50 ετών, επομένως έχει καθυστερήσει πολύ ο μετασχηματισμός του.
Καταγράφονται επίμονες προσπάθειες διαφορετικών κρατών να εκθρονίσουν το δολάριο ΗΠΑ ως το κορυφαίο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και το κύριο μέσο διενέργειας των εμπορικών συναλλαγών.
Ταυτόχρονα, έχω πει ότι τέτοιες διαδικασίες δεν συμβαίνουν από τη μια μέρα στην άλλη.
Αντίθετα, συμβαίνουν αργά και σταδιακά κατά τη διάρκεια δεκαετιών.
Τα κύματα των δυτικών κυρώσεων
Αν και αυτό είναι αλήθεια, η διαδικασία επιταχύνεται με τρόπους που κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει πριν από τη ρωσική στρατιωτική επίθεση στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Σε απάντηση, οι ΗΠΑ εγκαινίασαν το πιο επιθετικό καθεστώς κυρώσεων στην ιστορία στις προσπάθειές τους να τιμωρήσουν τη Ρωσία για την… εισβολή στην Ουκρανία.
Ο πρώτος γύρος οικονομικών κυρώσεων περιελάμβανε προφανή μέτρα, όπως το πάγωμα των λογαριασμών σε δολάρια ΗΠΑ ρωσικών τραπεζών και ολιγαρχών.
Ο δεύτερος γύρος ανέβασε τον πήχυ, με το πάγωμα των λογαριασμών σε δολάρια της ίδιας της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας.
Αυτό ήταν άνευ προηγουμένου, εκτός από την περίπτωση των κρατών όπως το Ιράν, η Βόρεια Κορέα και η Συρία.
Ξαφνικά η κεντρική τράπεζα της ένατης μεγαλύτερης οικονομίας στον κόσμο και τρίτης μεγαλύτερης παραγωγός πετρελαίου με πάνω από 2,1 τρισεκατομμύρια δολάρια ΑΕΠ βρέθηκε αποκλεισμένη από τα παγκόσμια συστήματα πληρωμών και τραπεζών.
Οι κυρώσεις ξεπέρασαν τις χρηματοοικονομικές και τραπεζικές πράξεις, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης των ρωσικών εξαγωγών, του παγώματος της Ρωσίας από τις ασφαλιστικές αγορές (ως τρόπος αποτελεσματικής απαγόρευσης των εξεγωγών πετρελαίου) και των απαγορεύσεων στις κρίσιμες εξαγωγές στη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένου εξοπλισμού υψηλής τεχνολογίας, ημιαγωγών και δημοφιλών καταναλωτικών αγαθών.
Μεγάλες αμερικανικές και άλλες δυτικές εταιρείες από τη Shell Oil μέχρι τα McDonald’s πιέστηκαν να κλείσουν τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία, και πολλές το έκαναν.
Δεν ακολούθησαν όλοι…
Αλλά ένα μεγάλο μέρος του κόσμου αρνήθηκε να ενταχθεί στις οικονομικές κυρώσεις των ΗΠΑ/ΕΕ/ΝΑΤΟ.
Δεν είναι ότι χώρες σε όλο τον κόσμο υποστήριξαν απαραίτητα την κίνησης της Ρωσίας.
Απλώς δεν ήθελαν οι κυρώσεις των ΗΠΑ να διαταράξουν τις εμπορικές τους σχέσεις με τη Ρωσία, από τις οποίες εξαρτώνται.
Δεν ήταν πρόθυμοι να βλάψουν τις οικονομίες τους για μια σύγκρουση που δεν έχει καμία σχέση με αυτές, στην άλλη άκρη του κόσμου σε πολλές περιπτώσεις.
Για παράδειγμα η Ινδία και η Κίνα.
Είναι οι μεγαλύτεροι αγοραστές του πετρελαίου που διαφορετικά θα πουλούσε η Ρωσία στην Ευρώπη.
Η ίδια η Κίνα πουλά αυτοκίνητα, ημιαγωγούς και μηχανήματα στη Ρωσία.
Εν τω μεταξύ, η Τουρκία έχει επεκτείνει πολύ τις εξαγωγές της στη Ρωσία, ενώ το Ιράν πουλάει όπλα στη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων των drones καμικάζι που λειτουργούν σαν πύραυλοι cruise και μπορούν να έχουν ιδιαίτερη ακρίβεια στο κτύπημα στόχων.
Και είναι σημαντικό, όσο περισσότερες άλλες οικονομίες συναλλάσσονται με τη Ρωσία, τόσο λιγότερο οποιαδήποτε από αυτές θα χρειάζεται δολάρια ΗΠΑ ως μέσο συναλλαγής.
Έτσι, οι κυρώσεις των ΗΠΑ όχι μόνο απέτυχαν, αλλά συνέβαλαν στη μακροπρόθεσμη πτώση του δολαρίου ως το κορυφαίο νόμισμα πληρωμών στον κόσμο.
Επίσης, απομακρύνουν τις χώρες από τη χρήση δολαρίων σε διεθνείς συναλλαγές, φοβούμενοι ότι θα μπορούσαν να γίνουν ο επόμενος στόχος της δυσαρέσκειας των ΗΠΑ.
Πριν από σχεδόν 10 χρόνια, σε μια ασφαλή αίθουσα συνεδριάσεων στο Πεντάγωνο σε μια ομάδα αξιωματούχων εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ από τον στρατό, τη CIA, το Υπουργείο Οικονομικών και άλλες υπηρεσίες ότι κάποιος εξηγούσε ότι υπερβολική χρήση του δολαρίου ΗΠΑ ως μέσου οικονομικού πολέμου θα ανάγκαζε τελικά τα κράτη να αναζητήσουν εναλλακτικές νομισματικές λύσεις.
Κάποιοι το σημείωσαν, κάποιοι αγνόησαν την προειδοποίηση και ένας αξιωματούχος του Υπουργείου Οικονομικών χτύπησε το τραπέζι και είπε: «Το δολάριο ήταν το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, είναι το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα τώρα και θα είναι πάντα το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα!
Τους απάντησε ότι ένιωθε σαν να ήμουν στο Whitehall του Λονδίνου το 1913 ακούγοντας τον John Bull να λέει το ίδιο πράγμα για τη στερλίνα.
Η στερλίνα θα αρχίσει να παραμερίζεται από το δολάριο μόλις ένα χρόνο αργότερα με την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η σύνοδος κορυφής των BRICS στο Καζάν (22-24/10) θα ανακοινώσει τη εισδοχή νέων μελών, κάτι που είναι σημαντικό επειδή η επέκταση των μελών είναι το βασικό θεμέλιο για την έναρξη ενός βιώσιμου νομίσματος πληρωμών.
Θα οδηγήσει τον όμιλο πιο κοντά στην κρίσιμη μάζα που απαιτείται για την έναρξη μιας νομισματικής ένωσης.
Η διαδικασία θα ξεδιπλωθεί με την πάροδο του χρόνου και το δολάριο δεν θα εκτοπιστεί στο άμεσο μέλλον.
Αλλά η τάση απομάκρυνσης από το δολάριο είναι σίγουρα σε εξέλιξη.
Το κίνημα αποδολαριοποίησης αντιπροσωπεύει μια παγκόσμια τεκτονική αλλαγή, η οποία θα επιταχυνθεί μόνο τα επόμενα χρόνια.
Όπως η λίρα Αγγλίας…
Αλλά όπως είπα στην αρχή, έχει καθυστερήσει πολύ.
Αν θέλετε έναν ιστορικό παραλληλισμό με το πώς θα πέσει το δολάριο, κοιτάξτε τη λίρα Αγγλίας.
Πολλοί παρατηρητές υποθέτουν ότι η διάσκεψη του Bretton Woods του 1944 ήταν η στιγμή που το αμερικανικό δολάριο αντικατέστησε τη στερλίνα ως το κορυφαίο αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο. Αλλά αυτή η αντικατάσταση της στερλίνας από το δολάριο ως το κορυφαίο αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο ήταν μια διαδικασία που κράτησε 30 χρόνια, από το 1914 έως το 1944.
Η διάσκεψη του Bretton Woods του 1944 ήταν απλώς η αναγνώριση μιας διαδικασίας κυριαρχίας του δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος που βρισκόταν σε εξέλιξη εδώ και δεκαετίες.
Όπως και με τη λίρα στερλίνα, η διολίσθηση στον ρόλο του δολαρίου ως το κορυφαίο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα δεν είναι απαραίτητα κάτι που θα συμβεί εν μία νυκτί.
Όμως οι κυρώσεις σε δολάρια που δεν έχουν προηγούμενο κατά της Ρωσίας έχουν επιταχύνει τη διαδικασία. Έτσι, μετά από 80 χρόνια υπό τις ρυθμίσεις του Bretton Woods, 53 χρόνια από τότε που ο Nixon τερμάτισε τον κανόνα του χρυσού και 50 χρόνια από τη συμφωνία για το πετροδολάριο με τη Σαουδική Αραβία, η βασιλεία του δολαρίου ως το κορυφαίο νόμισμα πληρωμών στον κόσμο πλησιάζει στο τέλος της.
Και παρόλο που η διαδικασία πιθανότατα θα είναι σχετικά σταδιακή, κανένας επενδυτής δεν πρέπει να εκπλαγεί εάν συμβεί νωρίτερα παρά αργότερα.
Είναι το απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Ernest Hemingway του 1926 Ο Ήλιος Επίσης ανατέλλει
. Ένας από τους χαρακτήρες ρωτά: «Πώς χρεοκόπησες;»
«Δύο τρόποι», λέει ο άλλος. «Σταδιακά και μετά αιφνίδια».
Το δολάριο θα μπορούσε να χάσει το αποθεματικό του καθεστώς σταδιακά — τότε θα επέλθει ο ξαφνικός θάνατος.