Μέσα στο κλίμα αυτό, και με τους αναλυτές να μιλούν για την «τέλεια καταιγίδα» στην ενεργειακή αγορά της Ευρώπης, υπάρχουν δύο ημερομηνίες που θεωρούνται κομβικές. Πρόκειται για την 20η και την 31η του Δεκεμβρίου.
Στις 21 Νοεμβρίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες ενίσχυσαν περαιτέρω τους οικονομικούς περιορισμούς στη Ρωσία. Αυτή τη φορά, η Gazprombank, μαζί με τις θυγατρικές της που εδρεύουν στην Ελβετία και περισσότερες από 50 μικρότερες ρωσικές τράπεζες που εμπλέκονται στη διευκόλυνση του ρωσικού εξωτερικού εμπορίου, προστέθηκαν στη λίστα κυρώσεων των ΗΠΑ.
Αυτό περιπλέκει την κατάσταση για τις ευρωπαϊκές χώρες που εξακολουθούν να αγοράζουν ρωσικό αέριο, οι οποίες αναζητούν τρόπο να συνεχίσουν να πληρώνουν για τις προμήθειες μετά τις 20 Δεκεμβρίου, ο οποίος δεν θα παραβιάζει τις αιφνιδιαστικές κυρώσεις των ΗΠΑ.
Παράλληλα, στο τέλος του έτους λήγει η 5ετής συμφωνία διαμετακόμισης ρωσικού αερίου στην Ευρώπη, μέσω Ουκρανίας.
Ένα διόλου βελούδινο διαζύγιο στο φυσικό αέριο
Το διαζύγιο της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο μετά την εισβολή στην Ουκρανία, δεν ήταν ομαλό. Έχουν περάσει περισσότερα από δύο χρόνια από την έναρξη του REPowerEU , μιας πρωτοβουλίας για τη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών εισαγωγών ορυκτών καυσίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση έως το 2027, την εξοικονόμηση ενέργειας, τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού και την παραγωγή καθαρής ενέργειας.
Η στρατηγική της Ρωσίας να χειραγωγήσει την παροχή φυσικού αερίου για πολιτική μόχλευση ήταν μέρος μιας ευρύτερης γεωπολιτικής προσπάθειας για την εμβάθυνση της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η ΕΕ αναφέρει ότι κατάφερε, μεταξύ άλλων επιτυχιών, να μειώσει την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά 18%, να ξεπεράσει την εξάρτησή της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα και να παράγει για πρώτη φορά περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από αιολική και ηλιακή ενέργεια παρά από αέριο.
Παρά τα επιτεύγματα αυτά, η ΕΕ δεν μπορεί να εφησυχάσει…
Η γεωπολιτική του φυσικού αερίου
Μια ανάλυση που διεξήχθη από το Ινστιτούτο Brookings σημειώνει ότι παρά τη γρήγορη και δημιουργική απάντηση της Ευρώπης στην ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε από τον πόλεμο, το ρωσικό αέριο συνέχισε να βρίσκει τον δρόμο του προς την ΕΕ, κρυφά ή φανερά, παρακάμπτοντας γύρους κυρώσεων .
Η στρατηγική της Ρωσίας να χειραγωγήσει την παροχή φυσικού αερίου για πολιτική μόχλευση ήταν μέρος μιας ευρύτερης γεωπολιτικής προσπάθειας για την εμβάθυνση της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης, αναφέρει η ανάλυση.
Αν και η Ρωσία αγωνίζεται να ανακατευθύνει τις εξαγωγές φυσικού αερίου της, καθώς η υπάρχουσα υποδομή δεν συνδέεται εύκολα με άλλες μεγάλες αγορές όπως η Κίνα, οι εταίροι της εντός της ΕΕ έχουν υποστηρίξει σκληρά για το ρωσικό φυσικό αέριο.
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η Σλοβακία και η Ουγγαρία απέρριψαν την πρόταση της Επιτροπής να χρησιμοποιηθεί ο αγωγός Αδριατικής της Κροατίας για να αντικαταστήσει τις διακοπείσες ρωσικές προμήθειες πετρελαίου, επικαλούμενες ανησυχίες για το υψηλό κόστος και την αξιοπιστία.
Παρά τις μειωμένες εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία, οι υψηλότερες τιμές έχουν μειώσει τον οικονομικό αντίκτυπο της πτώσης
Κλειδί η διαφοροποίηση
Μια άλλη ανάλυση του Ember, μιας παγκόσμιας δεξαμενής σκέψης στον τομέα της ενέργειας, παρατήρησε ότι πολλά κράτη μέλη δεν έχουν ακόμη επιτύχει τους ενεργειακούς στόχους της ΕΕ. Τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα (NECP) υποδηλώνουν ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο.
Οι προβλέψεις δείχνουν ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα μπορούσαν να παράγουν το 66% της ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ έως το 2030 και οι φιλόδοξοι στόχοι αιολικής και ηλιακής δυναμικότητας έχουν αυξηθεί δραματικά από το 2019. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπολείπονται του στόχου του 72% που έχει θέσει το REPowerEU.
Ο κάθετος διάδρομος
Σύμφωνα με πληροφορίες, που επικαλείται του Euractiv, η ΕΕ θα υποστηρίξει το έργο του κάθετου διαδρόμου για τη διαφοροποίηση των προμηθειών φυσικού αερίου στη Νοτιοανατολική, Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, ενισχύοντας την ενεργειακή συνδεσιμότητα της περιοχής. Θα επεκτείνει την ικανότητα μεταφοράς για επαναεριοποιημένο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), ειδικά από τις ΗΠΑ.
Παρά τις μειωμένες εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία, οι υψηλότερες τιμές έχουν μειώσει τον οικονομικό αντίκτυπο της πτώσης. Οι ρωσικές εισαγωγές LNG αυξήθηκαν, ενισχύοντας το μερίδιο της Ρωσίας στην αγορά LNG της ΕΕ. Το αμερικανικό LNG, το οποίο διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στην εκτόνωση της ενεργειακής κρίσης στην Ευρώπη το 2022-2023, θα παραμείνει ουσιαστικό.
Ο παράγοντας Τραμπ στην εξίσωση
Υπό το φως των παγκόσμιων προκλήσεων, της επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και μια πιθανής, αλλά ασαφούς, ειρηνευτικής πρότασης για την Ουκρανία, η Ευρώπη έχει την ευκαιρία να ενισχύσει την ενεργειακή της στρατηγική και να στηρίξει την Ουκρανία στην πορεία.
Το Κέντρο Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA) κάλεσε τη νέα Επιτροπή να εφαρμόσει αυστηρές οδηγίες για τη σταδιακή κατάργηση του ρωσικού πετρελαίου και να αντιμετωπίσει τα κενά, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων σκιωδών δεξαμενόπλοιων.
Ενώ η επιρροή της Ρωσίας στο φυσικό αέριο παραμένει εμφανής, τα τρέχοντα επίπεδα εξάρτησης κινδυνεύουν με συνεχή οικονομική υποστήριξη για την πολεμική προσπάθεια της Μόσχας, που υπολογίζεται σε 11 δισεκατομμύρια ευρώ σε πληρωμές φυσικού αερίου το 2025.
Το χάσμα των τιμών της ενέργειας θα επιδεινωθεί
Μια μελέτη της BusinessEurope δείχνει ότι οι υψηλές τιμές ενέργειας απειλούν την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών εταιρειών. Μέχρι το 2050, ακόμη και με υποστηρικτικές πολιτικές, το ενεργειακό κόστος στην Ευρώπη θα μπορούσε να είναι τουλάχιστον 50 τοις εκατό υψηλότερο από ό,τι στις ΗΠΑ, την Κίνα και την Ινδία.
Η μελέτη ζητά δράση για να καλυφθεί το χάσμα ενεργειακής ανταγωνιστικότητας και να διαχειριστεί το κόστος του άνθρακα και διαπιστώνει ότι η άρση των εμποδίων στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η βελτιστοποίηση τοποθεσιών θα μπορούσαν να μειώσουν τις τιμές χονδρικής ενέργειας κατά σχεδόν 40%.
Αν και οι τιμές της ενέργειας έχουν μειωθεί, παραμένουν υψηλότερες σε σύγκριση με την περίοδο πριν από το 2022 και τους ανταγωνιστές. Η ηλεκτρική ενέργεια στην Ευρώπη κοστίζει διπλάσια από ό,τι στις ΗΠΑ το 2023, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας.
Μια ανάλυση του Bruegel αναφέρει ότι ενώ οι τιμές της ενέργειας είναι σημαντικές, είναι μόνο ένας παράγοντας για τον καθορισμό της ανταγωνιστικότητας. Μελέτες δείχνουν ότι χώρες με υψηλές τιμές ενέργειας εξάγουν συχνά προϊόντα υψηλότερης αξίας.
Τα παζάρι με την Ασία
Με την περίοδο αιχμής της ζήτησης στο βόρειο ημισφαίριο να πλησιάζει, η Ευρώπη ανταγωνίζεται την Ασία για την προσφορά LNG, γεγονός που οδηγεί τις τιμές ακόμα υψηλότερα και ήδη αποθαρρύνει ορισμένους ευαίσθητους ως προς τις τιμές αγοραστές στη Νότια Ασία να αγοράζουν φορτία LNG στην αγορά spot.
Ωστόσο, η Ευρώπη δεν έχει πολλές επιλογές. Πρέπει να επιταχύνει τις αγορές για να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση φυσικού αερίου, καθώς ο καιρός χαλάει, ενώ η γεωπολιτική προσθέτει ένα άλλο στρώμα αβεβαιότητας σχετικά με τη βραχυπρόθεσμη προσφορά.
Οι τιμές του TTF, παραμένουν σταθερά πάνω από τα 40 ευρώ ανά μεγαβατώρα (MWh). Και μάλιστα οι αναλυτές αναθεωρούν προς τα πάνω τις προβλέψεις τους με τη Goldman Sachs να επισημαίνει ότι εάν επαληθευτούν μια σειρά από αρνητικές προβλέψεις για την αγορά, όπως για παράδειγμα να υπάρξουν μεγαλύτερες καθυστερήσεις στα έργα LNG, τότε οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα μπορούσαν να εκτιναχθούν έως και τα 77 ευρώ η μεγαβατώρα.
Το τεράστιο premium των ευρωπαϊκών τιμών έναντι των τιμών των ΗΠΑ πρόκειται να δώσει περαιτέρω κίνητρα στους εξαγωγείς LNG να στείλουν περισσότερα φορτία στην Ευρώπη αυτή τη χειμερινή περίοδο.
Οι υψηλότερες ευρωπαϊκές τιμές εκτρέπουν επίσης τα φορτία LNG που αρχικά προορίζονταν για την Ασία, καθώς η Ευρώπη έχει επί του παρόντος ένα premium τιμής.
Τις τελευταίες εβδομάδες, τουλάχιστον 11 φορτία έχουν εκτραπεί είτε από την Ασία είτε από την Αίγυπτο προς την Ευρώπη, ανέφερε η Argus την περασμένη εβδομάδα, επικαλούμενη στοιχεία παρακολούθησης πλοίων από τη Vortexa.
Αυστηρότερα Ισοζύγια Αγοράς
Η Υπηρεσία Ενεργειακών Πληροφοριών των ΗΠΑ (EIA) αναφέρει ότι αυτόν τον χειμώνα, τα παγκόσμια ισοζύγια προμήθειας φυσικού αερίου θα μπορούσαν να είναι ιδιαίτερα σφικτά, οδηγώντας σε αυξημένες τιμές φυσικού αερίου και πιθανή εκτόξευση των τιμών.
Μία ή περισσότερες περιοχές στο βόρειο ημισφαίριο ενδέχεται να παρουσιάσουν ψυχρότερες χειμερινές θερμοκρασίες φέτος, καθώς τα καιρικά μοντέλα υποδεικνύουν πιθανή μετατόπιση από το Ελ Νίνιο στη Λα Νίνια, η οποία γενικά συνδέεται με ψυχρότερο και ξηρότερο καιρό σε μεγάλο μέρος του βόρειου ημισφαιρίου κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Προγνώσεων Καιρού Μεσαίου Εύρους προβλέπει ψυχρότερο χειμώνα στη Βορειοδυτική και Κεντρική Ευρώπη, σημείωσε η EIA. Οι δύο τελευταίοι χειμώνες ήταν εξαιρετικά ζεστοί, συμβάλλοντας σε σχετικά χαμηλή κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ευρώπη, υψηλότερα αποθέματα αποθήκευσης στο τέλος της σεζόν και χαμηλότερες τιμές φυσικού αερίου.
Από τα τέλη Νοεμβρίου, οι μετεωρολογικές προβλέψεις δείχνουν ότι αυτός ο χειμώνας στην Ευρώπη είναι πιο κρύος από τους προηγούμενους δύο ήπιους χειμώνες. Οι χαμηλότερες θερμοκρασίες και το επικείμενο τέλος της συμφωνίας για τη μεταφορά φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας θα σφίξουν την αγορά και θα αναγκάσουν την Ευρώπη να πληρώσει για την προμήθεια LNG.
Αν και δεν έχουν υπάρξει ανησυχητικές προειδοποιήσεις για έλλειψη φυσικού αερίου για τον χειμώνα 2024/2025, η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης θα έχει υψηλότερο κόστος.
Πηγή: https://www.ot.gr/