Η αγάπη του Bill Gates για το ανθρώπινο είδος είναι δεδομένη και εξαντλείται στον εαυτό του.
Το σχέδιο ακούγεται σαν επιστημονική φαντασία αλλά θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα μέσα σε μια δεκαετία: Κάθε μέρα περισσότερα από 800 γιγάντια αεροσκάφη θα μετέφεραν εκατομμύρια τόνους σκόνης κιμωλίας σε ύψος 19,3 χιλιομέτρων πάνω από την επιφάνεια της Γης και στη συνέχεια θα πασπάλιζαν το υλικό ψηλά, γύρω από τη στρατόσφαιρα.
Από τον John Naish/Daily Mail
Θεωρητικά, η αερομεταφερόμενη σκόνη θα δημιουργούσε ένα γιγάντιο σκίαστρο, που θα αντανακλούσε μερικές από τις ακτίνες και τη θερμότητα του Ήλιου πίσω στο διάστημα, μειώνοντας αυτές που περνούν και προστατεύοντας έτσι τη Γη από τις επιδεινούμενες καταστροφές της υπερθέρμανσης του κλίματος.
Αυτό δεν είναι ένα τρελό σχέδιο ενός εφεύρετη σε υπόστεγο κήπου. Το έργο χρηματοδοτείται από τον δισεκατομμυριούχο και ιδρυτή της Microsoft, Bill Gates και καθοδηγείται από επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο του Harvard.
Πράγματι, τα σχέδια είναι τόσο προχωρημένα που τα αρχικά πειράματα «ψεκάσματος του ουρανού» επρόκειτο να είχαν ξεκινήσει πριν από μήνες.
Αυτό το αρχικό τεστ 3 εκατομμυρίων δολαρίων, γνωστό ως Stratospheric Controlled Perturbation Experiment (SCoPEx) θα χρησιμοποιούσε ένα επιστημονικό μπαλόνι μεγάλου υψομέτρου για να ανυψώσει περίπου 2 κιλά σκόνης ανθρακικού ασβεστίου -μεγέθους μιας σακούλας αλεύρου- στην ατμόσφαιρα, 19,3 χιλιόμετρα πάνω από την έρημο του New Mexico των ΗΠΑ.
Αυτό το αρχικό τεστ 3 εκατομμυρίων δολαρίων, γνωστό ως Stratospheric Controlled Perturbation Experiment (SCoPEx) θα χρησιμοποιούσε ένα επιστημονικό μπαλόνι μεγάλου υψόμετρου (στη φωτογραφία) για να ανυψώσει περίπου 2 κιλά σκόνης ανθρακικού ασβεστίου -μεγέθους μιας σακούλας αλεύρου- στην ατμόσφαιρα, 19 χιλιόμετρα πάνω από την έρημο του New Mexicoέρημος του Νέου Μεξικού
Ένας από τους φόβους είναι ότι η εξάπλωση σκόνης (στην εικόνα) στη στρατόσφαιρα θα μπορούσε να βλάψει το στρώμα του όζοντος που μας προστατεύει από την επικίνδυνη υπεριώδη ακτινοβολία η οποία με τη σειρά της βλάπτει το ανθρώπινο DNA και προκαλεί καρκίνους
Αυτό θα δημιουργούσε μια περιοχή του ουρανού σε σχήμα σωλήνα, μήκους 800 μέτρων και διαμέτρου 91 μέτρων. Για τις επόμενες 24 ώρες, το μπαλόνι θα κατευθύνονταν με έλικες πίσω και μέσα από αυτό το τεχνητό σύννεφο, με τους αισθητήρες του οχήματος να παρακολουθούν τόσο τις ικανότητες της σκόνης όσον αφορά τον ήλιο όσο και τις επιπτώσεις της στον λεπτό περιβάλλοντα αέρα.
Ωστόσο, το SCoPEx βρίσκεται σε αναμονή, εν μέσω φόβων ότι το σχέδιο των 800 αεροσκαφών θα μπορούσε να προκαλέσει μια σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων, δημιουργώντας καταστροφές για το κλίμα με τη μορφή σοβαρών ξηρασιών και τυφώνων με συνέπεια το θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
Μία από τις διευθύντριες της ομάδας του Harvard, η Lizzie Burns, παραδέχεται: «Η ιδέα μας είναι τρομακτική… Αλλά και η κλιματική αλλαγή». Μια συμβουλευτική ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων θα αξιολογήσει όλους τους πιθανούς κινδύνους που συνδέονται με όλο αυτό.
Από πού λοιπόν προήλθε η ιδέα για ένα τέτοιο συγκλονιστικό σχέδιο;
Η έμπνευση ήρθε εν μέρει από μια φυσική καταστροφή. Όταν το ηφαίστειο Mount Pinatubo στις Φιλιππίνες εξερράγη το 1991, σκότωσε περισσότερους από 700 ανθρώπους και άφησε περισσότερους από 200.000 άστεγους. Αλλά έδωσε επίσης στους επιστήμονες την ευκαιρία να παρακολουθήσουν τις συνέπειες ενός τεράστιου χημικού νέφους στην στρατόσφαιρα.
Το ηφαίστειο εκτόξευσε 20 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του θείου ψηλά και πάνω από τον πλανήτη, όπου σχημάτισε σταγονίδια θειικού οξέος που αιωρούνταν σε όλο τον κόσμο για περισσότερο από ένα χρόνο. Αυτά τα σταγονίδια λειτουργούσαν σαν μικροσκοπικοί καθρέφτες αντανακλώντας το φως του ήλιου. Ως αποτέλεσμα, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες μειώθηκαν κατά 0,5 βαθμούς Κελσίου για περίπου ενάμιση χρόνο.
Αυτό ακριβώς έδωσε την ώθηση σε μια ιδέα μιας ονειρεμένης «διόρθωσης» της υπερθέρμανσης του πλανήτη —και έχει αποτελέσει αντικείμενο τουλάχιστον 100 ακαδημαϊκών εργασιών.
Αλλά η δημιουργία κάτι τέτοιου που ισοδυναμεί με ένα γιγάντιο σκίαστρο της Γης ίσως τελικά να έχει πολύ υψηλό κόστος, θέτοντας ακόμη μεγαλύτερους κινδύνους από την ίδια την κλιματική αλλαγή.
Η έμπνευση του σχεδίου προήλθε εν μέρει από μια φυσική καταστροφή. Όταν το ηφαίστειο Mount Pinatubo στις Φιλιππίνες εξερράγη το 1991 (φωτογραφία), σκότωσε περισσότερους από 700 ανθρώπους και άφησε πάνω από 200.000 άστεγους
Ένας φόβος είναι ότι η εξάπλωση της σκόνης στη στρατόσφαιρα μπορεί να βλάψει το στρώμα του όζοντος που μας προστατεύει από την επικίνδυνη υπεριώδη ακτινοβολία η οποία βλάπτει το ανθρώπινο DNA και προκαλεί καρκίνους.
Οι κλιματολόγοι ανησυχούν επίσης ότι τέτοιου είδους πειράματα θα μπορούσαν να διαταράξουν ακούσια την κυκλοφορία των ωκεάνιων ρευμάτων που ρυθμίζουν τον καιρό μας. Αυτό από μόνο του θα είχε τη δυνατότητα να απελευθερώσει ένα παγκόσμιο ξέσπασμα ακραίων κλιματικών γεγονότων που θα μπορούσαν να καταστρέψουν γεωργικές εκτάσεις, να εξαφανίσουν ολόκληρα είδη και να προωθήσουν επιδημίες ασθενειών.
Η πιθανότητα καταστροφής δεν σταματά καν εδώ. Η προσπάθεια να μειώσουν τις ακτίνες του Ήλιου πιθανότατα θα δημιουργούσε χαμένους και ωφελημένους από το κλίμα. Δηλαδή, οι επιστήμονες θα μπορούσαν να είναι σε θέση να δημιουργήσουν τις τέλειες κλιματικές συνθήκες για τους αγρότες στην αχανή Μεσοδυτική Αμερική, αλλά ταυτόχρονα αυτό το περιβάλλον ίσως να προκαλούσε όλεθρο από την ξηρασία σε ολόκληρη την Αφρική. Κι αυτό, γιατί δεν είναι δυνατόν να αλλάξει η θερμοκρασία σε ένα μέρος του κόσμου και να μην διαταραχθεί στο υπόλοιπο. Τα πάντα στο κλίμα του κόσμου είναι αλληλένδετα.
Επιπλέον, οποιαδήποτε αλλαγή στην παγκόσμια μέση θερμοκρασία θα άλλαζε με τη σειρά της τον τρόπο με τον οποίο η θερμότητα κατανέμεται σε όλο τον κόσμο, με ορισμένα μέρη να θερμαίνονται περισσότερο από άλλα. Αυτό, με τη σειρά του, θα επηρέαζε τα επίπεδα βροχής. Η θερμότητα οδηγεί τον κύκλο του νερού —στον οποίο το νερό εξατμίζεται, σχηματίζει σύννεφα και πέφτει ως βροχή. Οποιαδήποτε μεταβολή της θερμότητας θα προκαλούσε μια συνοδευτική αλλαγή στα μοτίβα βροχοπτώσεων.
Θεωρητικά, η αερομεταφερόμενη σκόνη θα δημιουργούσε ένα γιγάντιο σκίαστρο (με παρόμοιο τρόπο με μια ηλιακή έκλειψη), αντανακλώντας μερικές από τις ακτίνες και τη θερμότητα του Ήλιου πίσω στο διάστημα, μειώνοντας αυτές που περνούν και έτσι προστατεύοντας τη Γη από τις επιδεινούμενες καταστροφές υπερθέρμανση του κλίματος
Αλλά πώς και πού όμως ακριβώς;
Δεν υπάρχει τρόπος να προβλεφθεί πώς ο καιρός μακροπρόθερμα θα μπορούσε να ανταποκριθεί στην τοποθέτηση ενός γιγαντιαίου χημικού σκίαστρου πάνω από τη στρατόφαιρα.
Για παράδειγμα, ένας από τους κορυφαίους εμπειρογνώμονες για το κλίμα στον κόσμο, ο Janos Pasztor —ο οποίος συμβούλεψε στη συμφωνία του ΟΗΕ για το κλίμα του Παρισιού και τώρα εργάζεται για την ιδιαίτερα σεβαστή Πρωτοβουλία Κλιματικής Διακυβέρνησης Carnegie της Νέας Υόρκης— προειδοποιεί: «Αν κάνετε χρήση αυτής της τεχνολογίας και το κάνετε άσχημα ή ακυβέρνητα, τότε μπορείτε να δημιουργήσετε διαφορετικά είδη παγκόσμιων κινδύνων που ίσως να έχουν παρόμοιες, αν όχι μεγαλύτερες, προκλήσεις για την παγκόσμια κοινωνία από την ίδια την κλιματική αλλαγή».
Η συγκεκριμένη τεχνολογία μπορεί επίσης να προκαλέσει ακόμη και τρομερούς πολέμους. Διότι η ενασχόληση με το κλίμα θα μπορούσε να εκτοξεύσει την πιθανότητα διεθνούς καχυποψίας και ένοπλων συγκρούσεων. Ας πούμε, για παράδειγμα, ότι η κινεζική κυβέρνηση -η οποία ήδη πειραματίζεται με τεχνολογία αλλαγής του κλίματος- θα χρησιμοποιούσε την επιστημονική της τεχνογνωσία που αναπτύσσεται στη διαστημική εποχή προσπαθούσε να ξεσκονίσει τη στρατόσφαιρα για να προστατεύσει τις δικές της γεωργικές αποδόσεις.
Στη συνέχεια, δύο χρόνια αργότερα οι μουσώνες δεν θα επιδρούσαν στη γειτονική ασιατική γιγάντιαία Ινδία, προκαλώντας εκτεταμένη πείνα και ασθένειες. Ακόμα κι αν η κινεζική κίνηση δεν είχε πραγματικά προκαλέσει την αποτυχία των μουσώνων, δισεκατομμύρια θα τους κατηγορούσαν για αυτό.
Υπάρχει όμως και ένας περαιτέρω κίνδυνος: Η τεχνολογία που εμπλέκεται είναι σαγηνευτικά φθηνή καθώς κοστίζει ίσως λιγότερο από 10 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι ένα μεμονωμένο έθνος θα μπορούσε να την χρησιμοποιήσει για τους δικούς του σκοπούς -ίσως ως όπλο πολέμου ή εκβιασμού.
Το πείραμα θα δημιουργούσε μια περιοχή του ουρανού σε σχήμα σωλήνα, μήκους 800 μέτρων και διαμέτρου 91 μέτρων. Για τις επόμενες 24 ώρες, το μπαλόνι θα κατευθύνονταν με έλικες πίσω και μέσα από αυτό το τεχνητό σύννεφο, με τους αισθητήρες του οχήματος να παρακολουθούν τόσο τις ικανότητες της σκόνης όσον αφορά τον ήλιο όσο και τις επιπτώσεις της στον λεπτό περιβάλλοντα αέρα
Ένα γράφημα που δείχνει τις κύριες θεωρίες γεωμηχανικής που βοηθούν στη μείωση της παγκόσμιας θερμοκρασίας
Και τι θα μπορούσε να εμποδίσει ένα έθνος όπως η Ρωσία να παρεμβαίνει στον καιρό μας με τον ίδιο τρόπο που έχει παρέμβει στις αμερικανικές εκλογές και στις απόψεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης;
Ωστόσο, οι επιστήμονες του Harvard υποστηρίζουν ότι μπορούν να διαχειριστούν το πνευματικό τέκνο τους με ασφάλεια. Για παράδειγμα, ένας από τους ηγέτες της ομάδας SCoPEx, ο David Keith, καθηγητής εφαρμοσμένης φυσικής, ανέφερε πρόσφατα ότι με την ομοιόμορφη σπορά ολόκληρης της παγκόσμιας ατμόσφαιρας με χαμηλά επίπεδα αντανακλαστικής σκόνης, ίσως τελικά και να υπάρξει πολύ μικρότερος κίνδυνος απροσδόκητων προβλημάτων από ό,τι αναμενόταν.
Ο καθηγητής Keith υποστήριξε επίσης ότι τα πλουσιότερα έθνη του κόσμου θα πρέπει να συνεργαστούν για να δημιουργήσουν ένα συγκεντρωμένο παγκόσμιο ασφαλιστικό ταμείο για να αποζημιωθούν οι φτωχότερες χώρες για οποιαδήποτε ζημιά προκληθεί ακούσια από τους πειραματισμούς τους με την αντηλιακή ασπίδα.
Οι επικριτές του σχεδίου επισημαίνουν ότι η υπόσχεση ενός στρατοσφαιρικού σκίαστρου θα μπορούσε να ενθαρρύνει τους πολιτικούς και τους βιομήχανους να αποφασίσουν ότι δεν χρειάζεται να κάνουν τη σκληρή, αντιδημοφιλή και δαπανηρή δουλειά της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Ο Mike Hulme, καθηγητής Ανθρωπογεωγραφίας του Πανεπιστημίου του Cambridge και πρώην επιστήμονας στη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή, λέει ότι θα μπορούσαμε να καταλήξουμε να βασιζόμαστε μαζικά στην τεχνολογία για να αντισταθμίσουμε τα κλιματικά προβλήματα που προκαλούν οι βιομηχανίες μας. Ονομάζει αυτό το σπειροειδές πρόβλημα «θερμοκρασιακό χρέος», επειδή είναι σαν να συγκεντρώνουμε χρέη από πιστωτικές κάρτες που δεν μπορούν ποτέ να εξοφληθούν. «Είναι ένα τεράστιο στοίχημα», προειδοποιεί ο καθηγητής Hulme. «Πολύ καλύτερα να μην δημιουργηθεί αυτό το χρέος εξαρχής».
Ωστόσο, προκύπτουν ακόμη μεγαλύτερα ερωτήματα. Πώς απενεργοποιείτε ένα τέτοιο παγκόσμιο σύστημα ψύξης; Και τι απρόβλεπτες συνέπειες θα προέκυπταν αν το κάνατε ξαφνικά. Αυτή η «διόρθωση» των ονείρων φαίνεται να έχει πολλές δυνατότητες να γίνει ένας παγκόσμιος εφιάλτης.