Χρόνια πριν, ένας χρηματιστής με στενούς δεσμούς με μεγάλες τράπεζες πολύτιμων μετάλλων έκανε μια συγκλονιστική δήλωση: το Fort Knox δεν περιέχει “τίποτα άλλο εκτός από σκώρους και μισοφαγωμένα IOUs (χρεωστικές ομολογίες)”. Όλοι γελάσαμε τότε.
Αλλά όσο περνούσε ο καιρός, συνειδητοποιούσαμε ότι είχε δίκιο. Πρόσφατα, κάτι που είπε ο Egon von Greyerz της GoldSwitzerland επανέφερε αυτή την παλιά μνήμη:
“Στην πραγματικότητα, μια κεντρική τράπεζα κατέχει μόνο μια ομολογία που έχει εκδοθεί από μια τράπεζα πολύτιμων μετάλλων.
Αν η κεντρική τράπεζα επιχειρήσει να διεκδικήσει τον χρυσό της, δεν θα τον πάρει ποτέ, καθώς πιθανότατα θα έχει πουληθεί στην Κίνα ή την Ινδία, όπου θα τον έχουν αγοράσει απευθείας, χωρίς καμία υποχρέωση επιστροφής.”
Τολμηρός ισχυρισμός, σωστά; Ας δούμε όμως το θέμα πιο αναλυτικά.
Αν εξεταζόταν η πρόταση να αξιοποιηθεί ο χρυσός των ΗΠΑ μέσω της εισαγωγής του στην καμπύλη αποδόσεων και στην έκκληση της Γερουσιαστή Lummis για έλεγχο και ρευστοποίηση του χρυσού των ΗΠΑ (αγοράστε Bitcoin, μην πουλάτε χρυσό), θα γινόταν αντιληπτό πως δεν υπάρχει τρόπος να γίνει κανένα από τα δύο.
Γιατί; Διότι δεν υπάρχει καθόλου χρυσός στο Fort Knox.
Ο χρυσός που κατάφεραν οι ΗΠΑ να αποσπάσουν έχει μεταφερθεί αλλού εδώ και πολύ καιρό. Δεν μπορείτε να δείτε πόσο λείπει αν έχει μετακινηθεί.
Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει πολύ λιγότερος χρυσός στο Fort Knox απ’ ό,τι πιστεύει ο κόσμος. Κι αυτό μας οδηγεί στην ανάλυση του πρώην επικεφαλής αναλυτή της Credit Suisse Zoltan Pozsar.
Ανακαλώντας την προειδοποίηση για τον χρυσό από τον Zoltan Pozsar
Τοποθετώντας τη δήλωση του Egon στο πλαίσιο όσων είχε πει ο Zoltan στα τέλη του 2022 για τον χρυσό, ο οποίος τότε τύγχανε διαπραγμάτευσης στα 1800 δολάρια, μπορούμε να επισημάνουμε τα εξής: Οι τράπεζες χρησιμοποιούν την επαναχρηματοδότηση (η πρακτική κατά την οποία θεματοφύλακες – custodians, όπως οι τράπεζες ή οι χρηματιστηριακές εταιρείες, χρησιμοποιούν περιουσιακά στοιχεία που τους έχουν κατατεθεί ως εγγύηση για δικό τους χρηματοοικονομικό όφελος, όπως δανεισμό χρημάτων ή άλλες επενδύσεις) επί δεκαετίες με την έγκριση των κυβερνήσεων, οι οποίες έχουν δώσει την υπόσχεση ότι ο χρυσός δεν θα ξαναχρησιμοποιηθεί ποτέ ως μέσο διακανονισμού, δηλαδή δεν θα έχει πρακτική χρήση, ξανά.
Επίσης, «ο Zoltan μάς λέει έμμεσα τι φοβούνται οι τράπεζες και τα κράτη για την έννοια του χρυσού ως μέσου διακανονισμού.
Στην πραγματικότητα, η αιτία της προκατάληψης των τραπεζών κατά του χρυσού είναι το γεγονός ότι κανείς δεν χρειάζεται χρυσό στα χέρια του.
Αυτό επετεύχθη με τον συνδυασμό της επιτρεπόμενης επαναχρηματοδότησης και της αντικατάστασής του ως προτιμώμενου μέσου συναλλαγής.
Όταν αυτά συμφωνήθηκαν, η αξία του ως στοιχείου αξίας (SOV) έγινε κάτι που μπορούσαν να χειριστούν και να καθοδηγήσουν.
Πιθανότατα σκέφτηκαν: Αφήστε το να παραμείνει στοιχεί ενεργητικού, όπως η τέχνη και τα κεραμικά αγαλματίδια. Δεν μας ενδιαφέρει. Έτσι ήταν για δεκαετίες».
Όπως είχε πει κάποτε ένας trader: «Χρυσός; Μπορούμε να τον κοντράρουμε μέχρι να επιστρέψουν οι αγελάδες στο σπίτι. Γιατί; Επειδή όχι μόνο είναι ακατανάλωτος/ανθεκτικός, αλλά δεν χρησιμοποιείται για τίποτα πια.
Η τιμή του εξαρτάται από το πόσα δολάρια χρειαζόμαστε για να καθυστερήσουμε την παράδοση.
Είναι ένα συλλεκτικό αντικείμενο και τίποτα άλλο. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να τον αφήσει να επιστρέψει ως μέσο συναλλαγής. Αν το έκανε, θα καταστρεφόμασταν.
Αν καταρρεύσουμε εμείς, καταρρέουν κι αυτοί».
Αυτό μας φέρνει πίσω στη δήλωση του Pozsar: «Οι τράπεζες διαχειρίζονται τα βιβλία χρυσού τους με μία παραδοχή: ότι τα κράτη θα εξασφαλίσουν ότι το κίτρινο μέταλλο δεν θα επιστρέψει ποτέ ως μέσο διακανονισμού».
Θυμηθείτε, οι τράπεζες χρησιμοποιούν την επαναχρηματοδότηση του χρυσού ως κέντρο κέρδους, βασισμένες στην παραδοχή των κυβερνήσεων ότι το κίτρινο μέταλλο δεν θα επιστρέψει ποτέ ως μέσο συναλλαγής για διακανονισμό μεταξύ χωρών. Η αγορά εξασφάλισε ότι αυτό θα συνέβαινε.
Ο χρυσός επιστρέφει ως μέσο συναλλαγής σε μισό κόσμο. Αυτό πιθανότατα έκανε τις δυτικές τράπεζες που έχουν χρυσό σε χαρτί να νιώσουν λίγο νευρικές.
Αν οι τράπεζες είναι νευρικές, οι Κεντρικές Τράπεζες θα τρομοκρατηθούν από έναν έλεγχο».
Τα αφανισμένα αποθεματικά
Είναι αλήθεια… Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα, το Υπουργείο Οικονομικών και οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες, όσον αφορά τον χρυσό το Fort Knox, κατέχουν μόνο IOUs (χρεωστικούς τίτλους) που εκδίδονται από τράπεζες που έχουν ράβδους χρυσού (bullions), οι οποίες έχουν ήδη πουλήσει το δανεισμένο μέταλλο.
Προϊόντος του χρόνου, αυτός ο χρυσός βρήκε τον δρόμο του σε πιο υπομονετικά χέρια.
Απλά δεν υπάρχει τόσο χρυσός διαθέσιμος προς επένδυση όπως υπήρχε πριν από δεκαετίες, ακόμα και με τη νέα παραγωγή.
Επέκταση των IOUs κατά την περίοδο Clinton – Greenspan
Η διαδικασία των IOUs εντάθηκε κατά την εποχή Clinton, με τον Greenspan να ενθαρρύνει τις τράπεζες bullion να δανείζονται χρυσό για carry trades.
Η Goldman Sachs και η Citigroup ηγήθηκαν της προσπάθειας τότε. Αλλά γιατί συνέβη αυτό;
Αμοιβαία οφέλη και καταπιεσμένες τιμές χρυσού
Η Αμερική κέρδιζε μικρές αποδόσεις από τα IOUs χρυσού της καθώς ο χρυσός “δανειζόταν”, εμποδίζοντας τις αγορές να επηρεάζουν το σύστημα τιμών.
Οι τράπεζες bullion έπαιρναν δολάρια για τα carry trades, και ταυτόχρονα κρατούσαν τις τιμές του χρυσού χαμηλά, καθώς μεγάλο μέρος του δανεισμένου χρυσού πουλιόταν στην αγορά κατά καιρούς.
Ο Greenspan ήταν ενθουσιασμένος.
Η συγκράτηση των τιμών του χρυσού κρατούσε μακριά τους φόβους για πληθωρισμό και ικανοποιούσε τους “vigilantes” των ομολόγων.
Ο θάνατος της ζήτησης για νομισματικό χρυσό
Αυτό όμως που δεν προέβλεψαν ήταν ότι τα κράτη που αποθήκευαν χρυσό στις ΗΠΑ τελικά θα ήθελαν να τον πάρουν πίσω.
Ειλικρινά, γιατί να ήθελαν να τον πάρουν πίσω; Η αξία του χρυσού τιμολογούνταν σε δολάρια. Όποιος ήθελε τον χρυσό του μπορούσε να εξαγοραστεί με απόδοση για την αναβολή της παράδοσης.
“Θα σ’ το δώσω του χρόνου. Εδώ είναι η απόδοση 1%. Δεν τον χρειάζεσαι – τον χρειάζεσαι μόνο για τα μετρητά που μπορεί να σου προσφέρει”.
Και αυτό δούλευε για δεκαετίες, επειδή όλοι εμπιστεύονταν τις ΗΠΑ.
Όσο συνεχιζόταν αυτό, οι παραδόσεις χρυσού μπορούσαν να αναβληθούν επ’ αόριστον με πληρωμές τόκων σε δολάρια. Ο χρυσός ουσιαστικά απονομισματοποιήθηκε με αυτόν τον τρόπο.
Απώλεια εμπιστοσύνης και περιορισμένη προσφορά
Αλλά με την πάροδο του χρόνου, η εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ ατόνησε, ειδικά μετά από γεγονότα όπως η Παγκόσμια Χρηματοοικονομική Κρίση που προκάλεσαν παγκόσμιο σοκ.
Σε συνέντευξη του τον Σεπτέμβριο του 2021, ο John Paulson ρωτήθηκε: «Πιστεύετε ότι ο χρυσός είναι καλή επένδυση σήμερα;».
Η απάντηση του Paulson ήταν η εξής: «Ναι, πιστεύουμε. Υπάρχει πολύ περιορισμένη ποσότητα επενδυτικού χρυσού.
Είναι της τάξης των αρκετών τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ το συνολικό ποσό των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων πλησιάζει τα 200 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Οι άνθρωποι θα προσπαθήσουν να κλείσουν τις θέσεις τους στα ομόλογα.
Και ο λογικός προορισμός είναι ο χρυσός»…
Αυτό ήταν ένα σημάδι αφύπνισης να προσέξουμε πιο προσεκτικά.
Η κατάσχεση των ρωσικών assets και οι επιπτώσεις του
Λίγο αργότερα, η κατάσχεση των ρωσικών asset το 2022 διέρρηξε τον ιστό της ήδη μειούμενης εμπιστοσύνης.
Σφράγισε δε τη μοίρα του χρυσού ως μοναδικού λογικού υποκατάστατου για τα κράτη που πωλούσαν τα αμερικανικά ομόλογα για να αποφύγουν την κατάσχεση.
Μία προς μία, οι χώρες ήθελαν να επιστρέψει ο χρυσός τους από τα αμερικανικά ταμεία και δεν μπορούσαν πια να εξαγοραστούν με δολάρια.
Τώρα, πράγματι, έχουν πραγματική χρήση για τον παλιό και τον καινούργιο χρυσό τους – για να εξασφαλίσουν τον πλούτο τους (αντικαθιστώντας τα ομόλογα) και να στηρίξουν το τοπικό τους εμπόριο.
Αλλά ο χρυσός έχει σορταριστεί σε carry trades με τη χρήση συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης για τα κέρδη των τραπεζών bullion από το 1993.
Γι’ αυτό, αν άνοιγες το Fort Knox τώρα, θα έβρισκες μόνο σκώρους και μισοφαγωμένα IOUs. Και αυτό μας φέρνει στο αίτημα της Γερμανίας για επιστροφή χρυσού.
Ο χρυσός της Ελλάδας
Στο κεντρικό θησαυροφυλάκιο της ΤτΕ, στην Πανεπιστημίου, φυλάσσεται το απόθεμα της χώρας σε χρυσό.
Για την ακρίβεια, ένα μέρος του, καθώς για λόγους ασφαλείας υποτίθεται πως είναι σκορπισμένος σε υπόγεια κεντρικών τραπεζών στα… τέσσερα σημεία του ορίζοντα.
Αυτό δεν είναι κάτι μυστικό. Ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, λέει ότι η χώρα μας διατηρεί ποσότητα χρυσού που ξεπερνά κατά τι τους 151 τόνους, κυρίως ράβδοι και μικρότερη ποσότητα λιρών.
Στο κτίριο της ΤτΕ φυλάσσεται το 47% αυτής της ποσότητας, δηλαδή περίπου 71 τόνοι.
Από το υπόλοιπο, το 29%, δηλαδή περίπου 44 τόνοι, φυλάσσεται σε υπόγειες αποθήκες στις Ηνωμένες Πολιτείες (δεν είναι ανακοινώσιμο το μέρος, παρά μόνο ότι πρόκειται για θησαυροφυλάκια της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Fed, είτε στη Νέα Υόρκη, είτε στο λεγόμενο «αδιάτρητο χρηματοκιβώτιο» του Fort Knox, την καλύτερα φυλασσόμενη στρατιωτική βάση του κόσμου), το 20% (περίπου 30 τόνοι) στο Λονδίνο και το υπόλοιπο 4% (περίπου 6 τόνοι) σε ειδικές εγκαταστάσεις στην Ελβετία.