Πάγωσε η Δύση με το κόλπο Putin στο Kursk – Σβήνουν και οι τελευταίες ψευδαισθήσεις για Donbass, στρατηγική νίκη Ρωσίας

Οι μάχες που εκτυλίσσονται στη ρωσική επαρχία του Kursk από τις 6 Αυγούστου του 2024, όταν και ισχυρές ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις κατάφεραν να σπάσουν τις ρωσικές άμυνες και να εισβάλλουν στο ρωσικό έδαφος έχοντας ως κύριο όπλο τον αιφνιδιασμό και την ταχύτητα, εξακολουθούν να προκαλούν προβληματισμό σε αναλυτές και ειδικούς για το τι σηματοδοτεί στον διετή και πλέον πόλεμο Ρωσίας και Ουκρανίας καθώς και για το ποιες θα είναι οι συνέπειες σε Μόσχα και Κίεβο, αλλά και στη Δύση όσον αφορά την επόμενη ημέρα του πολέμου.
Πρόκειται για μια πύρρειο νίκη των Ουκρανών, η εισβολή αυτή θα μειώσει ή θα ενισχύσει τις πιθανότητες των Ουκρανών να νικήσουν τους Ρώσους είναι μερικά από τα ερωτήματα που απασχολούν παγκοσμίως τις στρατηγικές ελίτ.
Οι απαντήσεις ποικίλλουν και διαφέρουν, αν και η βασική εκτίμηση είναι ότι πρόκειται για μια στρατηγική νίκη της Ρωσίας, η οποία φέρεται πως κλειδώνει τον έλεγχο του Donbass.

Ταπείνωση Putin

Κάποιοι, όπως η Orysia Lutsevych, αναπληρώτρια διευθύντρια του προγράμματος Ρωσία και Ευρασία και επικεφαλής του φόρουμ της Ουκρανίας στο Chatham House, βλέπουν την επίθεση στο Kursk ως μεγάλο θρίαμβο για το Κίεβο, το οποίο έχει «ταπεινώσει» τον Ρώσο πρόεδρο Vladimir Putin.
Ποτέ στην πρόσφατη ιστορία καμία ξένη δύναμη δεν εισέβαλε στρατιωτικά στο ρωσικό έδαφος.
Άλλωστε, περισσότερο από ένα μήνα μετά τις επιθέσεις, οι ουκρανικές δυνάμεις εξακολουθούν να διατηρούν ρωσικό έδαφος και συνεχίζουν τις επιχειρήσεις.
Λέγεται πως έχουν πάρει εκατοντάδες Ρώσους στρατιώτες ως αιχμαλώτους και προσπαθούν να εδραιώσουν τις θέσεις τους εντός της Ρωσίας.

Ψυχολογική και όχι στρατιωτική επιχείρηση

Ο Piotr Śledź του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας υποστηρίζει ότι η επίθεση του Kursk είναι αναμφισβήτητα μια περισσότερο ψυχολογική επιχείρηση παρά μια καθαρά στρατιωτική.
«Είναι μια ενίσχυση ηθικού που χρειάζονταν οι Ουκρανοί πολίτες και τα ουκρανικά στρατεύματα μετά από μήνες ρωσικών επιδρομών με εκατοντάδες drones και πυραύλους που έπληξαν τοποθεσίες αμάχων και κρίσιμες υποδομές.
Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για την ικανότητα της Ουκρανίας να κινητοποιεί ανθρώπινο δυναμικό, κάτι που φαίνεται όλο και πιο δύσκολο» λέει ο Śledź.

Διαπραγματευτικό χαρτί

Για τον δημοσιογράφο Σταύρο Ατλαμάζογλου, τα εδαφικά κέρδη στο Kursk δίνουν στο Κίεβο ένα διαπραγματευτικό χαρτί στην επιδίωξη να εκδιωχθούν τα ρωσικά στρατεύματα από το διεθνώς αναγνωρισμένο ουκρανικό έδαφος.
«Με την εισβολή στη Ρωσία, η ουκρανική ηγεσία έπαιξε ένα στοίχημα.
Ο απώτερος στόχος δεν ήταν η κατάληψη και η προσάρτηση της ρωσικής γης.
Αντίθετα, ο στόχος ήταν να δημιουργηθεί μια τέτοια απειλητική και ταπεινωτική κατάσταση για τον ρωσικό στρατό, αναγκάζοντας το Κρεμλίνο να αποσύρει στρατεύματα από τη γραμμή επαφής στην Ουκρανία για να αντιμετωπίσει την απειλή. (οι τελευταίες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της χερσονήσου της Κριμαίας, μεταξύ 400.000 και 500.000.)
Ως αποτέλεσμα, οι ουκρανικές δυνάμεις στην Ουκρανία θα είχαν ευκολότερο χρόνο να αμυνθούν.
Επιπλέον, το Κίεβο θα είχε κάποια διαπραγματευτική ισχύ δεδομένου ότι ελέγχει ρωσική γη σε περίπτωση διαπραγματεύσεων», επισημαίνει ο Ατλαμάζογλου.

Επίδειξη στις ΗΠΑ

Από την πλευρά τους ο Michael Kofman από το Carnegie Endowment for International Peace και ο Rob Lee απότο Foreign Policy Research Institute, υποστηρίζουν ότι εκτός από την επίδειξη της δύναμης της Ουκρανίας και την αμφισβήτηση της αφήγησης του ρωσικού αήττητου, η επιτυχία στο Kursk θα μπορούσε να επηρεάσει τους προσεκτικούς Αμερικανούς πολιτικούς την παραμονή των προεδρικών εκλογών.
Η ιδέα είναι «να ξεκλειδώσει πρόσθετη υλική βοήθεια και να αλλάξει τους περιορισμούς των όπλων της Δύσης» επισημαίνουν οι ερευνητές.
Επιπλέον, θεωρούν ότι οι ηγέτες της Ουκρανίας έκριναν ότι η επιτυχία του Kursk θα οδηγούσε σε χαλάρωση της πίεσης από τους Αμερικάνους να συμφωνήσουν σε διαπραγματεύσεις με τη Μόσχα. Συνεπώς, η επίθεση του Κursk θα προκαλέσει μια αλλαγή στην αντίληψη των ικανοτήτων των Ουκρανών.

Δεύτερη Σχολή Σκέψης

Ωστόσο, υπάρχει μια διαφορετική σχολή σκέψης που λέει ότι είναι θέμα χρόνου η Ουκρανία να μεταφέρει τα στρατεύματά της από το Kursk και να τα επανατοποθετήσει πίσω στην ανατολική Ουκρανία, όπου οι ρωσικές δυνάμεις προελαύνουν σταθερά.
Σύμφωνα με τον Economist, η Ρωσία, τους τελευταίους δύο μήνες, διοχέτευσε τους περισσότερους από τους πόρους της για να επιτεθεί στον υλικοτεχνικό κόμβο του Pokrovsk, βορειοδυτικά του Kurakhove.
Το επίκεντρο των μαχών έχει μετακινηθεί στις πόλεις Ukrainsk και Halytsynivka, περίπου 15 χιλιόμετρα βόρεια του Kurakhove.
Την ίδια στιγμή, η Ρωσία ισχυρίζεται ότι οι ένοπλες δυνάμεις της είχαν αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο της Novohradska.
Η μικρή αυτή πόλη απέχει λιγότερο από 9 χιλιόμετρα από το Pokrovsk, μια στρατηγικής σημασίας πόλη στην ανατολική Ουκρανία λόγω των σιδηροδρομικών και οδικών της συνδέσεων.
Οι Ρώσοι στρατιώτες προχωρούν με ταχείς ρυθμούς από τα ανατολικά καθώς εδραιώνουν τον έλεγχο της περιοχής του Donbass.

Τεράστιας σημασίας το Pokrovsk

To Pokrovsk είναι ένας κρίσιμος κόμβος επιμελητείας και μεταφορών στο Donbass, καθώς βρίσκεται στο σταυροδρόμι των κύριων οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων ζωτικής σημασίας για τον ανεφοδιασμό και την ενίσχυση των ουκρανικών θέσεων σε όλο το ανατολικό μέτωπο.
Εάν οι ρωσικές δυνάμεις καταλάβουν το Pokrovsk, θα αποκόψουν ουσιαστικά αυτές τις κρίσιμες γραμμές ανεφοδιασμού, απομονώνοντας τις ουκρανικές μονάδες που υπερασπίζονται άλλες βασικές περιοχές στο Donetsk.
Σύμφωνα με τον Andrew Latham, ανώτερο συνεργάτη στο Ινστιτούτο Ειρήνης και Διπλωματίαs, η απώλεια του Pokrovsk θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατάσταση ντόμινο, οδηγώντας σε μια ευρύτερη κατάρρευση της ουκρανικής άμυνας στην περιοχή του Donetsk.
Τα ουκρανικά στρατεύματα σε αυτές τις περιοχές βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις οδούς ανεφοδιασμού που περνούν από το Pokrovsk για πυρομαχικά, ενισχύσεις και υλικοτεχνική υποστήριξη.
Οποιαδήποτε διακοπή σε αυτές τις γραμμές ανεφοδιασμού θα μπορούσε να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο την ικανότητά τους να συγκρατούν τη ρωσική προέλαση, επιτρέποντας ενδεχομένως στη Ρωσία να σημειώσει περαιτέρω κέρδη στην ανατολική Ουκρανία και να αλλάξει την πορεία της σύγκρουσης.

Κανένα κέρδος στην Ουκρανία από το Kursk

Από στρατιωτική άποψη, ο Latham υποστηρίζει ότι η εισβολή στο Kursk δεν έχει αποφέρει σημαντικά κέρδη για την Ουκρανία.
Αντί να αναγκάσει τη Ρωσία να εκτρέψει σημαντικές δυνάμεις από την κύρια προσπάθειά της στο Donetsk, είχε ως αποτέλεσμα την εκτροπή ορισμένων από τα καλύτερα στρατεύματα και τον προηγμένο εξοπλισμό της Ουκρανίας μακριά από τις πιο κρίσιμες στρατηγικά θέσεις του μετώπου.
Αυτή η μετατόπιση όχι μόνο έχει αποδυναμώσει την αμυντική στάση της Ουκρανίας στην περιοχή του Donetsk, αλλά έχει επιδεινώσει τις υπάρχουσες ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού αλλά και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ουκρανικές δυνάμεις για τη διατήρηση βασικών αμυντικών θέσεων.

Στρατηγική νίκη

«Για την Ουκρανία, η επιχείρηση Kursk αντιπροσωπεύει μια χαμένη ευκαιρία να εδραιώσει τις αμυντικές της θέσεις στα ανατολικά.
Και για τη Ρωσία, η εισβολή στο Kursk μπορεί να θεωρηθεί στρατηγική νίκη, όχι λόγω της άμεσης στρατιωτικής εμπλοκής στο Kursk, αλλά επειδή έχει αποσπάσει τους ουκρανικούς πόρους από πιο κρίσιμα μέτωπα.
Διατηρώντας την εστίασή τους στο Donetsk, οι ρωσικές δυνάμεις μπόρεσαν να πιέσουν την προέλαση τους, ανοίγοντας δυνητικά νέες ευκαιρίες για να εκμεταλλευτούν τα ευάλωτα σημεία της Ουκρανίας κατά μήκος του ανατολικού μετώπου», επισημαίνει ο Latham.
«Για τη Ρωσία, η συνεχής εστίαση σε στρατηγικούς στόχους όπως το Pokrovsk αντανακλά μια ευρύτερη στρατηγική που στοχεύει στην εδραίωση των κερδών στην ανατολική Ουκρανία.
Ο έλεγχος βασικών κόμβων υλικοτεχνικής υποστήριξης και δικτύων μεταφορών θα ενισχύσει σημαντικά τη θέση της Ρωσίας και ενδεχομένως να ανοίξει το δρόμο για περαιτέρω πρόοδο σε εδάφη που κατέχονται από την Ουκρανία, οδηγώντας ενδεχομένως σε μια αποφασιστική προέλαση» τονίζει ο Latham.

Oι πιο έμπειροι

Ορισμένοι αναλυτές έχουν επίσης επισημάνει ότι για να κερδίσει τη μάχη στο Kursk, η Ουκρανία κινητοποίησε τα καλύτερα και πιο έμπειρα στρατεύματα της, με τη ραχοκοκαλιά να αντλείται από τις ελίτ αερομεταφερόμενες δυνάμεις της Ουκρανίας.
Κάποιες από αυτές «αποσπάστηκαν» από την πρώτη γραμμή του μετώπου στο Donetsk και στο Kharkiv, όπου πολεμούσαν ενάντια στη ρωσική προέλαση, ενώ άλλοι θα είχαν χρησιμεύσει ως σημαντική εφεδρεία για να ανακόψουν τη ρωσική δυναμική.
Και παρ’ όλα αυτά, όπως υπενθυμίζουν οι Kofman και Lee, η επίθεση του Kursk δεν έχει οδηγήσει στην περικύκλωση ή στην καταστροφή σημαντικών ρωσικών δυνάμεων, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει απώλεια στρατιωτικού εξοπλισμού και κατεστραμμένη επιθετική ικανότητα.
Οι αιχμάλωτοι που έχει συλλάβει η Ουκρανία είναι κυρίως συνοριοφύλακες, στρατιώτες και μονάδες των δυνάμεων Akhmat – παραστρατιωτικές μονάδες της Τσετσενίας φαινομενικά υπό τη Ρωσική Εθνοφρουρά.

Αντεπίθεση τον χειμώνα

«Η επίθεση δεν αποκαθιστά την τρέχουσα υλική ανισορροπία στον πόλεμο.
Προς το παρόν, η Ρωσία διατηρεί το πλεονέκτημα σε ανθρώπινο δυναμικό, εξοπλισμό και πυρομαχικά.
Αυτό το πλεονέκτημα δεν έχει αποδειχθεί αποφασιστικό ή δεν οδήγησε επιχειρησιακά σε σημαντικές προόδους, αλλά οι ρωσικές δυνάμεις έχουν κερδίσει 1.942 τετραγωνικά χιλιόμετρα εδάφους από τον Οκτώβριο του 2023 και συνεχίζουν να προελαύνουν.
Μάλιστα, ο ρυθμός αυτής της προόδου έχει επιταχυνθεί και η θέση της Ουκρανίας φαίνεται ολοένα και πιο επισφαλής σε μέρη του μετώπου.
«Αν μη τι άλλο, η Ρωσία είναι πιθανό να διατηρήσει επιθετική πίεση κατά μήκος της πρώτης γραμμής ενώ συγκεντρώνει δυνάμεις για να αντεπιτεθεί τελικά στο Kursk.
Μια ρωσική επίθεση θα μπορούσε να είναι πιο αποτελεσματική το χειμώνα, μόλις εξαφανιστεί το πυκνό φύλλωμα στις γραμμές των δέντρων που χρησιμοποιούνται από τις ουκρανικές δυνάμεις για απόκρυψη», υποστηρίζουν οι Kofman και Lee.

Σκόπιμη κίνηση

Με άλλα λόγια, η μη απόκρουση των ουκρανικών δυνάμεων από τη Ρωσία από το Kursk λέγεται ότι δεν αποτελεί ένδειξη της αδυναμίας της, αλλά μια ξεκάθαρη και σκόπιμη κίνηση για την επίτευξη του μεγαλύτερου στόχου της στην Ανατολική Ουκρανία.
Μπορεί να ανακτήσει το Kursk χωρίς μεγάλη δυσκολία.
Και με τον πόλεμο στην Ουκρανία να εξελίσσεται σε έναν «πόλεμο φθοράς», η Ρωσία έχει καλύτερες πιθανότητες, δεδομένου του καλύτερου ανθρώπινου δυναμικού, των όπλων και των τεχνολογικών πόρων της.

Και μερικά καυτά ερωτήματα για τον Putin

Ωστόσο, η Ρωσία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ορισμένες επιπτώσεις λόγω της συμβολικής νίκης της Ουκρανίας στο Kursk και της ανοχής του Putin σε αυτήν.
Ο Mark N. Katz από το Wilson Center, κάνει μια σημαντική παρατήρηση όταν λέει ότι «άλλοι παράγοντες εκτός από την Ουκρανία μπορεί να δουν τη φαινομενικά ανοχή του Putin στην ουκρανική κατοχή του ρωσικού εδάφους ως ευκαιρία.
«Θα μπορούσε τώρα ο Putin να ανταποκριθεί αποτελεσματικά σε μια διακήρυξη ανεξαρτησίας από τους μέχρι τώρα φιλορώσους ηγέτες της Τσετσενίας ή οποιασδήποτε άλλης μουσουλμανικής δημοκρατίας στον Βόρειο Καύκασο της Ρωσίας;
Ομοίως, θα μπορούσε ο Putin να ανταποκριθεί αποτελεσματικά σε μια κίνηση του Lukashenko, ή των ηγετών ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος που θα μπορούσε να τον ανατρέψει, να απορρίψει τη συμμαχία της Λευκορωσίας με τη Ρωσία και να αναζητήσει τη δυτική υποστήριξη;
Θα μπορούσε ο Putin να απαντήσει αποτελεσματικά σε μια κίνηση της Μολδαβίας, ίσως με τη βοήθεια της Ουκρανίας, να ανακαταλάβει την περιοχή της Υπερδνειστερίας που κυριαρχείται από τη Ρωσία;
Είναι πράγματι εύστοχα ερωτήματα.