Ήθη και έθιμα από όλη την Ελλάδα αναβιώνουν κάθε χρόνο για τον εορτασμό της Κοίμησης της Θεοτόκου, όπου σε κλίμα κατάνυξης οι πιστοί τιμούν το «Πάσχα του καλοκαιριού».
Έτσι, τα έθιμα αυτά, αναμένεται να τελεστούν και φέτος σε κλίμα κατάνυξης και ευλάβειας σε όλη τη χώρα.
Ο Δεκαπενταύγουστος που έχει ονομαστεί το «Πάσχα του καλοκαιριού», είναι μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της Ορθοδοξίας, που οι Έλληνες την τιμούν με μεγαλοπρέπεια σε όλη τη χώρα με πανηγυρικές λειτουργίες στις εκκλησίες, με γιορτές, χορούς, πανηγύρια αλλά και μια σειρά από έθιμα που διατηρούν ζωντανή την παράδοση σε κάθε γωνιά της χώρας μας.
Τα ελληνικά έθιμα του Δεκαπενταύγουστου από άκρη σε άκρη.
Ο Δεκαπενταύγουστος συνδέεται συνειρμικά με την Τήνο, όπου ο εορτασμός είναι διπλός, της Κοίμησης της Θεοτόκου και της επετείου του τορπιλισμού της «Έλλης», και πραγματοποιείται στο νησί με όλες τις τιμές.
Ανήμερα της γιορτής τελείται η Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό της Ευαγγελίστριας και κατά τη διάρκειά της, ως είθισται, ο αρχηγός του Ναυτικού και ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης επιβαίνουν σε τορπιλάκατο και ρίχνουν στεφάνι στο σημείο όπου βυθίστηκε η φρεγάτα «Έλλη» κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας στις 15 Αυγούστου 1940 από τους Ιταλούς.
Οι τιμητικοί κανονιοβολισμοί, που ακούγονται εκείνη την ώρα στο λιμάνι, προέρχονται από το «Κανονάκι της Έλλης» που σώθηκε από το κουφάρι του καραβιού και συντηρήθηκε.
Ακολουθεί η λιτάνευση της ιερής εικόνας, που μεταφέρεται από άντρες του Πολεμικού Ναυτικού και την ακολουθούν οι μπάντες του Πολεμικού Ναυτικού και του Δήμου Τήνου οι οποίες παιανίζουν πένθιμα εμβατήρια, τιμητικά αγήματα, αρχιερείς και πλήθος κόσμου.
Η πομπή καταλήγει, στη μαρμάρινη εξέδρα, στην Πλατεία Παντανάσσης, όπου τελείται Δέηση και εκφωνούνται Πανηγυρικοί. Μετά τη λήξη τους, η πομπή συνοδεύει την ιερή εικόνα στην επάνοδό της στον Ιερό Ναό Ευαγγελιστρίας.
Κάθε χρόνο χιλιάδες πιστοί πλημμυρίζουν το νησί της Τήνου για να προσκυνήσουν την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, στην Εκκλησία της Μεγαλόχαρης και να αποθέσουν τα τάματά τους.
Η γιορτή της Παναγιάς στην Αμοργό
Στην Αμοργό πάνω σε έναν γκρεμό 300 μέτρων βρίσκεται το ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Χοζοβιώτισσας που τιμάται στις 15 Αυγούστου. Χτίστηκε το 1088 από το Βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο Α’ Κομνηνό, σύμφωνα με επιγραφή της μονής. Για το πώς βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας εκεί υπάρχουν δύο θρύλοι.
Ο ένας λέει ότι βρέθηκε μέσα σε μία βάρκα εκεί ακριβώς όπου είναι χτισμένο το σημερινό μοναστήρι και ότι την εικόνα τοποθέτησε μια ευσεβής κυρία μέσα σε βάρκα από την πόλη Χόζοβα της Παλαιστίνης και την άφησε να ταξιδέψει μόνη της στη θάλασσα, για να γλιτώσει από τα χέρια των εικονομάχων.
Η δεύτερη εκδοχή λέει ότι την έφεραν στην Αμοργό μοναχοί από το μοναστήρι του Χοτζεβά της Παλαιστίνης, κοντά στην Ιεριχώ, οι οποίοι έφυγαν λόγω των διωγμών από τους εικονομάχους. Περνώντας από την Κύπρο οι μοναχοί έπεσαν πάνω σε ληστές που βεβήλωσαν, έκοψαν στα δύο και έριξαν στη θάλασσα την εικόνα.
Τα δύο τεμάχια ήρθαν με θαυματουργό τρόπο κάτω από το βράχο της Αμοργού και ενώθηκαν μόνα τους χωρίς να διακρίνεται τίποτε από την τομή. Άλλοι λένε ότι συγκολλήθηκαν από τους μοναχούς που συνέχισαν το ταξίδι τους, έφθασαν στην Αμοργό και έχτισαν το μοναστήρι στον τόπο που τους υπέδειξε η Παναγία. Μάρτυρας για τον τόπο αυτό ήταν η σμίλη, που επί αιώνες βρισκόταν σφηνωμένη στο βράχο και έπεσε το 1952.
Κεφαλονιά: Παναγία η Φιδούσα
Η Παναγία η Φιδούσα είναι από τους πιο διάσημους ναούς της Κεφαλονιάς καθώς δέχεται κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητές εξαιτίας ενός μοναδικού γεγονότος.
Φιδάκια μικρού μεγέθους, ακίνδυνα, που φέρουν στο κεφάλι τέσσερις μαύρες μικρές κουκκίδες σε σχήμα σταυρού εμφανίζονται από τις 6 έως τις 16 Αυγούστου στα βράχια πίσω από το φράγκικο καμπαναριό της εκκλησίας και έρπουν άφοβα ανάμεσα στον κόσμο και μέσα στην εκκλησία.
Πλήθος πιστών συγκεντρώνεται κάθε χρόνο στην αυλή της Iεράς Mονής της Παναγιάς της Φιδούς στην περιοχή Mαρκόπουλου, Κεφαλονιάς για να δουν τα «φιδάκια της Παναγίας».
Τα φιδάκια εμφανίζονται στο καμπαναριό και η εκκλησιαστική επιτροπή τα μεταφέρει στο προαύλιο του Iερού Nαού.
Σύμφωνα με την παράδοση, τα φιδάκια φέρνουν καλή τύχη στο νησί και αν δεν εμφανιστούν, ο οιωνός είναι κακός, όπως έγινε, για παράδειγμα, την χρονιά των μεγάλων σεισμών, μερικές δεκαετίες πριν.
Πάτμος: Παναγία η Διασωζούσα
Με ρίζες από το Βυζάντιο συνεχίζονται αναλλοίωτα αιώνες τώρα τα μοναδικά στο Αιγαίο έθιμα του Δεκαπενταύγουστου στην Πάτμο. Την παραμονή της εορτής περιφέρεται από τον κλήρο της Ιεράς Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και εκατοντάδες πιστών ο Επιτάφιος της Μεγάλης Παναγίας στις πλατείες της Μεσαιωνικής Χώρας.
Σε κάθε μία ψάλλονται τα Εγκώμια της Κοιμήσεως, ενώ το βράδυ πανηγυρίζει ο Ναός της πολιούχου του νησιού Παναγίας της Διασώζουσας.
Στο νησί της Πάτμου, τα πάντα περιστρέφονται γύρω από το ιστορικό μοναστήρι της Αποκάλυψης, οι μοναχοί του τηρούν το έθιμο του επιταφίου της Παναγίας, ένα έθιμο με βυζαντινές καταβολές.
Ο χρυσοποίκιλτος επιτάφιος της Παναγίας περιφέρεται στα σοκάκια του νησιού σε μεγαλοπρεπή πομπή, ενώ οι καμπάνες του μοναστηριού και των άλλων εκκλησιών ηχούν ασταμάτητα.
Η Παναγία Σουμελά του Πόντου και η Παναγία Σουμελά του Βερμίου
Η Παναγία Σουμελά αποτελεί το σύμβολο της ποντιακής πίστης. Πιστοί από την βόρεια Ελλάδα κατακλύζουν την Παναγία Σουμελά στις πλαγιές του Βερμίου, κοντά στο χωριό Καστανιά, για την πανηγυρική γιορτή του Δεκαπενταύγουστου.
Η εκκλησία κτίστηκε το 1951 από τους πρόσφυγες του Πόντου, στη μνήμη της ιστορικής ομώνυμης μονής, τα ερείπια της οποίας βρίσκονται στο όρος Μελά, κοντά στην Τραπεζούντα του Πόντου. Εκεί φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, ο Τίμιος Σταυρός και το Ευαγγέλιο. Σημειώνεται ότι την εικόνα φιλοτέχνησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς.
Χιλιάδες ευλαβείς προσκυνητές, καθώς και εκπρόσωποι Ομοσπονδιών και Ποντιακών Σωματείων από την Ελλάδα και το εξωτερικό ζούνε ανεπανάληπτες στιγμές θρησκευτικής κατάνυξης. Μετά τον εσπερινό της παραμονής στις 14 Αυγούστου γίνεται η λιτάνευση της Αγίας Εικόνας και στη συνέχεια ακολουθούν καλλιτεχνικές εκδηλώσεις με ποντιακά συγκροτήματα, ενώ το πρωί της Παναγίας, 15 Αυγούστου, τελείται επίσημη δοξαστική λειτουργία στον ιερό ναό της Παναγίας, ο οποίος είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας ακολουθούν παραδοσιακοί χοροί με τοπικά παραδοσιακά συγκροτήματα.
Κοζάνη: Οι καβαλάρηδες της Σιάτιστας
Στα βάθη των αιώνων χάνεται το έθιμο των «Καβαλάρηδων της Σιάτιστας» στην Κοζάνη, ένα από τα γραφικότερα και σημαντικότερα έθιμα που παραμένει αναλλοίωτο μέσα στο χρόνο, στο οποίο σπεύδουν προσκυνητές απ’ όλη τη Δυτική Μακεδονία και όχι μόνο.
Η Σιάτιστα πανηγυρίζει την γιορτή της Παναγίας στο Μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που βρίσκεται στο χωριό Μικρόκαστρο 12 χλμ. Δυτικά της Σιάτιστας. Στο Μοναστήρι αυτό του Μικροκάστρου φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα τής Παναγίας της Ελεούσας που είναι γεμάτη ασήμι.